Σε άλλα άρθρα μας, έχουμε δει την εσχατολογική ερμηνεία τής προφητείας περί Αντιχρίστου. Εδώ θα δούμε Ιστορικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις, στο Ιστορικό ερμηνευτικό επίπεδο τής προφητείας, μέσα από την έρευνα τού κου Μιχαήλ Χούλη.

Και στα τρία Συνοπτικά Ευαγγέλια (Ματθαίου, Μάρκου και Λουκά) ο Ιησούς προειδοποιεί τους μαθητές Του για τους ψευδοπροφήτες και ψευδομεσσίες, που θα εμφανιστούν μετά την ανάληψή Του, και ότι θα προσπαθήσουν να παρασύρουν στους φθοροποιούς ιστούς τους ακόμη και τους εκλεκτούς. Αναφέρεται επίσης ο Ιησούς στο ‘σημείον’, που ονομάστηκε από τον ίδιο (και από τον προφήτη Δανιήλ παλαιότερα) «ΒΔΕΛΥΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΗΜΩΣΕΩΣ», το οποίο θα εγκατασταθεί σε άγιο τόπο (λ.χ. Μκ. 13,14), όπως ακριβώς και στον Δανιήλ ο ασεβής (Αντίοχος Δ΄ Επιφανής) θεωρεί εαυτόν ανώτερο από όλους θεό και επιχειρεί να καταλάβει τη θέση του υπέρτατου Θεού (11,36), ενώ εγκαθιστά το “βδέλυγμα” (ΤΟ ΘΥΣΙΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΔΙΑ), το 167 π.Χ., στον ιεροσολυμιτικό Ναό (9,27/ 11,31/ 12,11). Για την Καινή Διαθήκη (Κ.Δ.) ως ‘βδέλυγμα της ερημώσεως’ χαρακτηρίζεται κάθε αντίθεη ενέργεια και αντικείμενο, όπως γενικά η αμαρτία (Λουκ. 16,15/ Απ. 21,8), τα είδωλα (Ρωμ. 2,22), οι ανίερες διδασκαλίες και η πορνεία-αποστασία (Απ. 17,4) (βλ. ΛΕΞΙΚΟ ΒΙΒΛΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ, εκδ. Άρτος Ζωής, Αθ. 1980, λήμμα ‘Αντίχριστος’ & Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ, Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, Γλωσσάριο, Αθ. 1997).

Στους τρεις ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΥΣ ειδικότερα, η έννοια ‘βδέλυγμα-σίχαμα’ υπονοεί: είτε τους Ζηλωτές και Σικάριους, που το 66 μ.Χ. κατέλαβαν το Ναό και μολύνοντάς τον προέβησαν σε ανίερες πράξεις (Ιώσηπος, Ιουδ. Πόλ. IV,6,3), είτε το άγαλμα-ανδριάντα του αυτοκράτορα Τίτου, που τοποθετήθηκε στο ναό του Σολομώντα (Ζιγαβηνός & Βαρθολομαίος Γεωργιάδης, +επίσκοπος  Κορίνθου, στο “Ερμηνεία των τεσσάρων Ευαγγελίων”, εκδ. Δημιουργία 1992, σελ. 231), είτε καλύτερα τα ίδια τα στρατεύματα των Ρωμαίων (Χρυσόστομος & Π.Ν. Τρεμπέλας, “Υπόμν. στο κ. Μτθ. Ευαγγέλ.”, σελ. 427), που έφεραν ειδωλολατρικά λάβαρα και σύμβολα, τα οποία και κατέσκαψαν την Ιερουσαλήμ και τον Ναό το 70 μ.Χ., και εκπροσωπούσαν τον αυτοκράτορα-θεό τους (Τίτος). Περιττό και να πούμε ότι η έννοια του ‘βδελύγματος’ συμβολίζει και κάθε αντίχριστο πνεύμα που εμφανίζεται στο προσκήνιο της ιστορίας και εκπροσωπεί, αντί του Θεού, τον εαυτό του και τον σατανά (βλ. ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, Π.Ν.Τρεμπέλα, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθ. 1989, σελ. 421-438 & ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, Π.Ν.Τρεμπέλα, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθ. 1993, σελ. 241-258).

Στην Β΄ ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ (51 μ.Χ.) του αποστόλου Παύλου διαβάζουμε για τον αντίδικο των εσχάτων καιρών, τον άνθρωπο της ανομίας, τον ‘ΥΙΟΝ ΤΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ’, που ως ασεβής θα αποκαλυφθεί τον καιρό της αποστασίας, και ως υπερήφανος θα καθίσει στο ναό του Θεού, ισχυριζόμενος ότι είναι ο ίδιος Θεός  (2,3-12). Ο άνομος αυτός θα μιμηθεί σε όλα τον Χριστό, με απατηλά σημεία και τέρατα που θα πραγματοποιεί, και θα παρασύρει πολλούς. Ο Κύριος όμως θα τον εξολοθρεύσει, όταν εμφανιστεί κατά την παρουσία Του (2,8-10). Κάτι όμως τον εμποδίζει, λέει ο Παύλος στην επιστολή του, και γι’ αυτό δεν έχει εμφανιστεί ακόμη. Και αυτό το ‘κάτι’ το γνώριζαν οι παραλήπτες της επιστολής, από τότε που ο Παύλος ήταν μαζί τους και συζητούσαν προσωπικά. Όταν φύγει όμως από μπροστά αυτό που τον εμποδίζει, τότε θα αποκαλυφθεί ο άνομος για να ενεργήσει σατανικά (2,5-9). Ο απόστολος Παύλος, ευρισκόμενος προφανώς στα Ιεροσόλυμα κατά τα χρόνια του παράφρονος αυτοκράτορα Καλιγούλα, είδε την απόπειρα που έκανε να λατρευθεί ως θεός (ο Καλιγούλας) και την διαταγή του να στηθεί το άγαλμά του στα άγια των αγίων του Ναού του Σολομώντος, όπως μας διασώζουν ο Ιώσηπος και ο Φίλωνας. Ο μεγάλος έκτοτε βλάσφημος αντίκτυπος του γεγονότος, αλλά και τα λόγια του Χριστού στα Ευαγγέλια, διαιώνισαν με τα μελανότερα χρώματα την ιδέα και ενέργεια του Αντιχρίστου ως εστώτος πλέον ‘εν τόπω αγίω’. Μάλιστα δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι, τρία έτη μετά τη συγγραφή της συγκεκριμένης επιστολής, ο ΝΕΡΩΝΑΣ ήταν που ανέβηκε στο θρόνο της Ρώμης (54 μ.Χ) (βλ. Σάββα Αγουρίδου, ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΑΙΝΗΝ ΔΙΑΘΗΚΗΝ, εκδ. Γρηγόρη, Αθ. 1971). Τον Νέρωνα θεωρεί και ο ιερός Χρυσόστομος ότι υπονοεί ο Παύλος ως τύπο του Αντιχρίστου, όταν λέγει ότι «Η μυστική δύναμη της ανομίας είναι ήδη επί το έργον» (2,7), αφού “ΌΥΤΟΣ ΕΒΟΥΛΕΤΟ ΝΟΜΙΖΕΣΘΑΙ ΘΕΟΣ” (βλ. Σωτηρίου Δεσπότη, «Η Αποκάλυψη του Ιωάννη», τ. β΄, εκδ. Άθως, Αθ. 2007, σελ. 175).

Ο Νέρωνας δηλαδή (είτε ο σκληρός επίσης ΔΟΜΙΤΙΑΝΟΣ, που απεικονιζόταν στα νομίσματα ως Ύψιστος Δίας) ως απηνής διώκτης των χριστιανών σημάδευσε αρνητικά και στην ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ –όπου περιγράφεται ως θηρίο με 7 κεφάλια- την παρουσία του, και θεωρήθηκε ο κατεξοχήν υπηρέτης του διαβόλου που, ξαναζωντανεύοντας (είχε αυτοκτονήσει ο Νέρωνας το 68 μ.Χ.) με την ενέργεια του σατανά (παρωδία δαιμονικής ανάστασης), θα κυνηγήσει, από την χώρα των συμμάχων του Πάρθων εμφανιζόμενος, εκ νέου τους χριστιανούς (και τους Ρωμαίους) με το κωδικό όνομα 666 (ΚΑΙΣΑΡ ΝΕΡΩΝ) -σε άλλα χειρόγραφα ο αντίχριστος εμφανίζεται με τους αριθμούς 646, 616 και 645. Κάτω από τη συμβολική επομένως αυτή διατύπωση υποκρύπτεται πιθανώς ο αυτοκράτορας, αφού Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΥΤΟΣ «ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΓΑΡ ΕΣΤΙΝ» (Αποκ. 13,18) –Ο άγιος Ειρηναίος εισάγει συγκεκριμένα ονόματα του Αντιχρίστου, που σχηματίζουν το 666, ένα εκ των οποίων είναι και το Ευανθάς, επιτρόπου της Ιουδαίας κατά τα έτη 64-66 μ.Χ., του οποίου η αγριότητα υπήρξε πολύ μεγάλη (βλ. Σωτήριου Δεσπότη, όπου ανωτέρω, σελ. 175). Εννοείται ότι το θηρίο της Αποκάλυψης συμβολίζει ταυτόχρονα ΚΑΘΕ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ και πολεμική κατά της Εκκλησίας του Χριστού στο μέλλον. Άλλωστε, το πρώτο θηρίο έφερε στα κεφάλια του «ονόματα βλασφημίας». Και είναι γνωστό ότι ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΕΦΕΡΑΝ ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ «ΚΥΡΙΟΣ» και «ΣΩΤΗΡ», γεγονός που εξόργιζε τους πρώτους χριστιανούς, που θεωρούσαν τους τίτλους αυτούς βλάσφημους, αφού εκείνοι τούς απέδιδαν μονάχα στο Θεό. Την εποχή  λ.χ. του Χριστού, το ασημένιο νόμισμα παρουσίαζε στην μπροστινή πλευρά του την προτομή του ‘Ολύμπιου Θεού’ Τιβέριου και τον ανέφερε μάλιστα ‘Υιό Θεού’).

Μην ξεχνάμε ακόμη ότι όσα γράφει ο Ιωάννης τα γράφει σε συγκεκριμένους αποδέκτες που καταλάβαιναν τι θέλει να πει, γι’ αυτό και τους λέει: «ΟΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΜΥΑΛΟ ΑΣ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΟΥ ΘΗΡΙΟΥ, διότι είναι αριθμός ανθρώπου, και (αριθμολογημένο) το όνομά του (διαδεδομένη συνήθεια της εποχής) μάς δίνει τον αριθμό 666» (Αποκ. 13,18). Οι αποδέκτες στις Εκκλησίες της Ασίας ήξεραν πολύ καλά ότι τους μιλούσε για τον Νέρωνα (ισχυρός τύπος του εσχατολογικού Ανόμου), αλλά δεν το ήξεραν οι Ρωμαίοι, σε περίπτωση που το παρηγορητικό αυτό κείμενο (η Αποκάλυψη) έπεφτε στα χέρια τους. Γράφει και ο καθηγητής Πατρώνος: "Και πάλι, όταν ομιλεί για «τον αριθμόν του θηρίου» που είναι χξστ', δηλ. 666 ….. κάτω από τη συμβολική αυτή διατύπωση υποκρύπτεται πιθανώς ο αυτοκράτορας, αφού ο αριθμός αυτός «ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΓΑΡ ΕΣΤΙΝ» (Αποκ. 13,18), κατά την χαρακτηριστική διασάφηση του ιερού συγγραφέα. Στην εξουσία του τελευταίου (του αυτοκράτορα) αποδίδεται η ειδωλοποίηση της δύναμης και κατ’ επέκταση κάθε αντίχριστη πολεμική επιθετικότητα κατά των χριστιανών και της Εκκλησίας του Χριστού" (Άρθρο: «Η ιδιαιτερότητα του ιερού βιβλίου της Αποκάλυψης»,  από: Γεωργίου  Πατρώνου, «Η Αποκάλυψη του Ιωάννη», εκδ. Αποστολικής Διακονίας 2009, σελ. 56-62, στην ιστοσελίδα της Αποστολικής Διακονίας Εκκλησίας της Ελλάδος: http://www.apostoliki-diakonia.gr). Η ίδια επίσης η λέξη «θηρίο» έχει στα εβραϊκά άθροισμα το 666. Ακόμη, υπάρχουν ερμηνευτές που δέχονται πως το χξς (666) δηλώνει με το πρώτο και τελευταίο γράμμα τον Χριστό, ενώ με το μεσαίο (ξ) τον αρχαίο όφι της Εδέμ, που, για να παραπλανήσει και συσκοτίσει, μετασχηματίζεται και ΜΙΜΕΙΤΑΙ ΣΕ ΟΛΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ. Ο δε Ιππόλυτος Ρώμης διακρίνει κάτω από τον αριθμό τη λέξη ΑΡΝΟΥΜΕ: αρνούμαι δηλαδή την πίστη στον Χριστό, όπως επεδίωκαν τα αντίθεα ρωμαϊκά συστήματα (βλ. Σωτηρίου Δεσπότη, όπ. αν., σελ. 170-176).

Η διδάκτωρ φιλόλογος Λίλα Πατσιάδου μάς αναφέρει: Ο Ιωάννης, «δεν είχε αμφιβολία ότι οι πιστοί στις μικρασιατικές αυτές κοινότητες ΕΙΧΑΝ ΤΗΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΝ ΠΛΗΡΩΣ τα εσχατολογικά μηνύματά του… Άλλωστε οι πιστοί ΗΤΑΝ ΕΞΟΙΚΕΙΩΜΕΝΟΙ με τη γλώσσα και τα σύμβολα της εποχής αλλά και τις εσχατολογικές προσδοκίες των προφητών τους… Ο στόχος του ήταν πάντοτε ένας: να αφυπνίσει τους χριστιανούς που κατοικούσαν στις πόλεις αυτές, προκειμένου να αντισταθούν στις θρησκευτικές, κοινωνικές και οικονομικές επιταγές της εποχής τους, που –σύμφωνα με τον Ιωάννη– θα οδηγούσαν την ανθρωπότητα στην καταστροφή… Τέλος, είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι στην Αποκάλυψη δεν γίνεται λόγος για πιθανούς μελλοντικούς αναγνώστες. Το κοινό της ήταν δεδομένο και σύγχρονο. Η αναμονή της ΑΜΕΣΗΣ ΕΛΕΥΣΗΣ του Κυρίου δεν άφηνε περιθώριο για χρήση του κειμένου από μελλοντικές γενιές». Από http:// asiaminor.ehw.gr/ forms/ fLemmaBody Extended.aspx?l emmaId= 4288# chapter_0, Πατσιάδου Λίλα, ΕΠΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία, URL).

Αν όμως το πρώτο θηρίο είναι ο αυτοκράτορας, ποια η έννοια και η αποστολή του δεύτερου θηρίου που προπαγανδίζει υπέρ του πρώτου; Ουδέν άλλο παρά ΤΟ ΙΕΡΑΤΕΙΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ, που είχε αναλάβει όλα τα περί της λατρείας του αυτοκράτορα και τη διάδοσή της. Δρούσε μάλιστα εκ μέρους του αυτοκράτορα και όλη η δύναμη και εξουσία του πήγαζε από εκείνον. Να ποια είναι η έννοια του θηρίου που βγαίνει από τη στεριά (το ιερατείο) και του οποίου η αποστολή είναι να προτρέπει και ΝΑ ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ (γιατί οι νόμοι ήταν αυστηροί) τους ανθρώπους να προσκυνούν το άγαλμα του αυτοκράτορα (του πρώτου θηρίου). Και το “ΧΑΡΑΓΜΑ”, που αναφέρει η Αποκάλυψη; Αυτό ταιριάζει ωραιότατα –πάλι συμβολικά, αφού αυτός είναι ο χαρακτήρας όλου του βιβλίου- ΣΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΜΠΑΡΓΚΟ που υπέβαλαν τους χριστιανούς, στην περίπτωση που δεν θυσίαζαν στον αυτοκράτορα ή αρνούνταν τη λατρεία στο πρόσωπό του. Πρέπει δε να γνωρίζουμε ότι κανείς δεν μπορούσε τότε «να αγοράσει ή να πουλήσει» οποιοδήποτε εμπόρευμα (στην κυριολεξία), «παρά μόνο αυτός που έχει χαραγμένο το όνομα του θηρίου ή τον αριθμό του ονόματός του» (Αποκ. 13,16-17). Αν δεν είχε δηλαδή εφοδιαστεί ΜΕ ΤΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ και συγκεκριμένες σφραγίδες από τη Ρώμη,  που διαβεβαίωναν ότι είχε θυσιάσει στον αυτοκράτορα και πως τον είχε παραδεχθεί σαν θεό (βλ. άρθρο «ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ», τoυ Χρίστου Χριστοφόρου, Θεολόγου, Γραφείου Εκκλησιαστικής Διακονίας Μητροπόλεως Κύκκου και Τηλλυρίας, στο: http://www.imkt.cy.net/04/T04-024.pdf). Ο δε καθηγητής Παναγιώτης Μπρατσιώτης στο πολύκροτο βιβλίο του «Η Αποκάλυψις του Ιωάννου» γράφει: «Η λέξις χάραγμα ήτο τεχνικός όρος δια την αυτοκρατορικήν σφραγίδα» (Αθ. 1950, σελ. 217). ‘Χάραγμα’ επίσης, μας πληροφορεί ο καθηγητής Σωτήριος Δεσπότης, μπορεί να ήταν είτε το ίδιο το αυτοκρατορικό νόμισμα (αφού ταυτόχρονα ήταν σύμβολο της αφοσίωσης-λατρείας του αυτοκράτορα), είτε πραγματικό χάραγμα που ως ΣΗΜΑΔΙ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ το αναφέρει και πάλι η Αποκάλυψη πως το θηρίο υποχρεώνει όλους να κάνουν (13,16). Για το τελευταίο έχουμε αληθινά και ιστορικά περιστατικά, όπως την ενέργεια του Πτολεμαίου του Δ΄ να χαράξει «το παράσημο της λατρείας του Διονύσου (και ΔΙΑ ΠΥΡΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΣΩΜΑ: Γ΄ Μακ. 2,29), το κισσόφυλλο στους Ιουδαίους, και να θανατώνει όσους αντιδρούσαν», αλλά και απεικονίσεις στο μέτωπο που χρησιμοποιούσαν σαν φυλακτά.

Η Αποκάλυψη λοιπόν παραπέμπει σε κάποιον Καλιγούλα, Νέρωνα, ίσως τον Δομιτιανό (που αξίωσε να λατρεύεται ως θεός και ύψιστος Δίας), τον Γάιο Καίσαρα (που το άθροισμα του ονόματός του στα Ελληνικά σχηματίζει το 666), τους μεγάλους αυτούς διώκτες του Χριστιανισμού δηλαδή, και σε όσους εξέφραζαν το αντιχριστιανικό πνεύμα, ενώ αρκετοί εκκλησιαστικοί συγγραφείς και Πατέρες της Εκκλησίας διδάσκουν ότι όλοι οι προηγούμενοι ενσαρκώνουν προσωρινά για την εποχή τους το αντίχριστο πνεύμα και αποτελούν τύπο ενός τελικού Αντιχρίστου, που θα εμφανιστεί στους τελευταίους ιστορικούς καιρούς, και ο οποίος θα προξενήσει πολύ μεγάλο κακό, πριν εμφανισθεί ο δοξασμένος Χριστός και καταργήσει για πάντα την εξουσία του σατανά. Το βιβλίο της Αποκαλύψεως έχει πολύ πλούσιες πνευματικές νουθεσίες, και τονίζει όπως είπαμε την τελική νίκη του Χριστού στην ιστορία, την παντοδυναμία και θεότητά Του, αν και λόγω έντονου συμβολισμού και αποκαλυπτικών εννοιών της εποχής του Ιωάννη οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας δεν την ερμήνευσαν συστηματικά (την Αποκάλυψη).

Αλλά ας επιστρέψουμε στον εξαίσιο Παύλο. Ποιος είναι ο «ΚΑΤΕΧΩΝ» (Β΄ Θεσσαλ. 2,7), που ήδη το έτος 50-52 μ.Χ. (των χρόνων που γράφει ο απόστολος) εμποδίζει τον Χριστομάχο ασεβή να εκδηλωθεί δαιμονικά στον κόσμο; Επειδή έχουν προταθεί πολλές ερμηνείες, και ο σκοπός μας εδώ είναι μόνο ενημερωτικός, θα παραθέσουμε τις γνώμες δύο μεγάλων Ορθοδόξων Πατέρων, του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Ιωάννου του Δαμασκηνού. Και οι δύο δέχονται ότι ‘ο κατέχων’, που εμποδίζει τα σχέδια του αντίχριστου, δεν είναι άλλο από ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ της Ρώμης, η οποία, με τους αυστηρούς και συστηματικούς νόμους της, εμπόδιζε την παράλυση του κράτους και κάθε προσπάθεια αναρχίας και διάλυσης των θεσμών. Κατ’ επέκταση αναφερόμαστε και σε κάθε κοινωνία που ισχύουν ακόμη διαχρονικά οι νόμοι, η δημοκρατία και ο ανθρωπισμός, και μέχρι των εσχάτων -βασικός συντελεστής της εκδίπλωσης και διάδοσης του σατανισμού είναι η ισοπέδωση κάθε καλού και ηθικού στοιχείου και η επιβολή της κοινωνικής και ηθικής αταξίας, αλλά και απαξίας. Όταν λοιπόν οι νόμοι αρχίσουν να υποχωρούν, και όσο επέρχεται η ηθική και άνομη ζούγκλα στις ανθρώπινες σχέσεις, τόσο και ο αντίχριστος θα βρίσκεται καθ’ οδόν στο θρόνο του και θα επιβάλλεται ολοένα και περισσότερο.

Και θα τελειώσουμε την σύντομη ενημέρωσή μας στο εσχατολογικό αυτό θέμα με τις ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗ ΙΩΑΝΝΗ, όπου το όνομα του Αντιχρίστου φανερώνεται επίκαιρο και σύγχρονο όσο ποτέ: Όποιο πρόσωπο, ή κρατική και πολιτική εξουσία, αρνείται (στην πράξη, με συγκεκριμένες ενέργειες) ότι ο Θεός ήρθε στη γη ως άνθρωπος, ανήκει στο σχέδιο του Αντιχρίστου, και πρέπει να θεωρείται αντίχριστο το ίδιο, διότι αρνούμενος κάποιος τον Χριστό ‘εν σαρκί εληλυθότα’, αρνείται στην ουσία και τον Πατέρα και τον Υιό (Α΄ Ιω. 2,22), και φυσικά και το έργο του Αγίου Πνεύματος, και επομένως την Αγία Τριάδα (βλ. ΛΕΞΙΚΟ ΒΙΒΛΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ, εκδ. Άρτος Ζωής, Αθ. 1980). Δεν πρέπει να αγαπάμε το κοσμικό πνεύμα, διδάσκει ο Ιωάννης, αλλά είναι ανάγκη να κρατάμε απόσταση από εκείνους που απαρνήθηκαν την αληθινή πίστη και διακηρύσσουν πλάνες. Όλοι αυτοί ονομάζονται αντίχριστοι. Όποιος αποδεσμεύεται από τη Χάρη και την αλυσίδα της πίστεως, που από τον Θεό, μέσω του Ιησού Χριστού και των αποστόλων φτάνει στους χριστιανούς, αυτός οδηγείται στο σκότος της αναλήθειας και αιώνιας καταδίκης. Η πίστη και ο σωστός τρόπος ζωής είναι επομένως τα απολύτως απαραίτητα για κάθε άνθρωπο και δεν επιτρέπεται να παίζουμε με αυτά, μας μαθαίνει ο Ιωάννης (βλ. ΒΙΒΛΙΚΗ ΔΙΔΑΧΗ 4, Antonio Girlanda, 1986). 

Για ποιο λόγο όμως παρουσιάζεται τόσο αυστηρός ο Ιωάννης στις επιστολές του; Η απάντηση είναι ότι καταπολεμά τους πρώιμους αιρετικούς (τέλος 1ου αιώνα), που ονομάστηκαν στη συνέχεια ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ –με αρχηγέτη τον Ιουδαίο ΚΗΡΙΝΘΟ- και οι οποίοι δίδασκαν μια σύνθεση ανατολικό-Ιουδαϊκό-χριστιανικού συγκρητισμού, κυρίως ως εξής: (α) αρνούνταν τη δημιουργία του κόσμου από τον Θεό (δεχόντουσαν ότι έγινε από κάποια προσωπική ενέργεια, εν αγνοία του Θεού), (β) δίδασκαν βλάσφημα ότι ο πραγματικός πατέρας του Ιησού ήταν ο Ιωσήφ και ότι δεν γεννήθηκε δια του Αγίου Πνεύματος εκ της Παρθένου Μαρίας, (γ) ότι ο Λόγος του Θεού, που ήθελαν να είναι διαφορετικός από τον Χριστό, κατοίκησε στον Ιησού μόνο από τη βάπτιση ως το Πάθος Του, (δ) ότι φαινομενικά μόνο υπέφερε και έπαθε στο Σταυρό (Δοκητισμός), και τέλος (ε) ερμήνευε χιλιαστικά και υλικά (ο γνωστικισμός) την βασιλεία του Θεού ως επίγεια πάνω στη γη. Τις παραδοξολογίες του –που αντιτίθενται στην πραγματική σωτηρία του όλου ανθρώπου δια του Χριστού- μαθαίνουμε από το “Κατά Αιρέσεων” έργο του αγίου Ειρηναίου, την “Εκκλησιαστική Ιστορία” του Ευσεβίου, το “Πανάριον” του αγίου Επιφανίου και τα “Φιλοσοφούμενα” του αγίου Ιππολύτου (βλ. Στυλιανού Παπαδοπούλου, ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ, τ. Α΄, εκδ. Παρουσία, Αθήνα 1997 & Παναγιώτη Χρήστου, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ, τ. Β΄, εκδ. Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη, 2005).

ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ λοιπόν για τον Ιωάννη είναι διαχρονικά ο ψεύτης που αρνείται την ενσάρκωση του Θεανθρώπου Χριστού (Α΄ Ιω. 2,22). Έχουν παρουσιαστεί μάλιστα πολλοί αντίχριστοι και πλάνοι στον κόσμο (Α΄ Ιω. 2,18/ Β΄ Ιω. 7), που είναι ψευδοπροφήτες (Α΄ Ιω. 4,1), ενώ ο αντίχριστος –αυτός δηλαδή που εναντιώνεται στον Χριστό- ως διδάσκων σατανικά ότι ο Χριστός δεν είναι ο Θεός που έγινε άνθρωπος, βρίσκεται ήδη μέσα στον κόσμο (καταπολεμώντας συνεχώς τη χριστιανική διδασκαλία) γράφει ο Ιωάννης (Α΄ Ιω. 4,3/ Β΄ Ιω. 7).