Η μπολσεβίκικη επανάσταση του 1917 φάνηκε προς στιγμήν ότι θα έδινε το μοιραίο πλήγμα στην Ορθόδοξη Ιεραποστολή της Κίνας.

Πολλά από τα ιεραποστολικά κέντρα, συμπεριλαμβανομένου και του Πεκίνου, υποχρεώθηκαν προσωρινά να κλείσουν.⁴⁶ Ήδη όμως η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κίνας είχε αρχίσει να ελευθερώνεται από τον επικίνδυνο εναγκαλισμό του ρωσικού κράτους και, μετά την πρώτη σύγχυση, κατόρθωσε να ανασυντάξει τις δυνάμεις της προσαρμοζόμενη στις νέες συνθήκες.

Το κύμα των Λευκορώσων που κατέφυγαν στο κινεζικό έδαφος τόνωσε το Ορθόδοξο στοιχείο. Οι περισσότεροι απ' αυτούς εγκαταστάθηκαν στη Μαντζουρία και το 1922 οργανώθηκαν καλύτερα στην Επισκοπή του Χαρμπίν (Pingkiang). Εκτός του Πεκίνου αυτή την εποχή υπήρχαν ενορίες στις περιοχές Τιέν-Τσιν, Τσιν-Ντάο, Σαγκάη, Χσιν-Κιάνγκ (κινεζικό Τουρκεστάν) -όπου κατέφυγαν 15.000 Ρώσοι-, Ουρουμχί κ.ά.

Η Μητρόπολη του Χαρμπίν, παρά την επικράτηση των Ιαπώνων στη Μαντζουρία και τη δημιουργία κατά το 1931-1932 του «Μαντζού-Κούο»*, παρέμεινε η σημαντικότερη Ρωσική μητρόπολη στην Άπω ανατολή. Υπό τον μητροπολίτη υπήρχαν δύο βοηθοί Επίσκοποι. Γενικά οι Ιάπωνες φέρθηκαν ευνοϊκά στους Ρώσους πρόσφυγες, λόγω των αντικομμουνιστικών τους φρονημάτων.⁴⁷

Το 1934 άρχισε να λειτουργεί στη Μαντζουρία το πρώτο Ορθόδοξο πανεπιστήμιο, ενώ υπήρχε ήδη από χρόνια ένα θεολογικό σεμινάριο.⁴⁸

Το 1941 η αρχιεπισκοπή του Χαρμπίν είχε 3 επισκόπους, 217 Ιερείς, 60 ναούς, 3 μοναστήρια,⁴⁹ τα οποία αποτελούσαν κέντρα πνευματικής ακτινοβολίας. Το σημαντικότερο από αυτά ήταν της Παναγίας του Καζάν στο Χαρμπίν. Εξέδιδε περιοδικό, το «Χλεμπ Νιεμπένσκηι» (Άρτος Ουράνιος), είχε τυπογραφείο, φαρμακείο, νοσοκομείο, εργαστήρια βιβλιοδεσίας, υποδηματοποείας, ραπτικής, λεπτουργικής, κλειθροποιείας και ζωγραφικής. Το 1934, δέκα χρόνια μετά την ίδρυσή του, είχε 7 ιερομονάχους, 4 ιεροδιακόνους, 8 μοναχούς και 40 δοκίμους και εργάτες⁵⁰.

Νοτίως της γραμμής του σινικού τείχους οι Ορθόδοξοι υπάγονταν στον αρχιεπίσκοπο Πεκίνου. Αργότερα η Σαγκάη έγινε έδρα βοηθού Επισκόπου, του Ιωάννη Μαξίμοβιτς, στον οποίο υπήχθησαν οι Ορθόδοξες κοινότητες του Χονγκ-Κονγκ, Καντών, Μακάο, Μανίλας, Τσίνντάο και Χανκόφ⁵¹.

Ο αριθμός των Ορθοδόξων στο κινεζικό έδαφος μεταξύ πρώτου και δευτέρου παγκοσμίου πολέμου υπολογίζεται σε 200.000 πιστούς⁵² Επικεφαλής τους μέχρι το 1931 ήταν ο Ιννοκέντιος Φιγκουρόφσκυ και διάδοχός του ο Συμεών Βινογκράντοβ, ο οποίος απεβίωσε το 1933, και ακολούθως ο Αρχιεπίσκοπος Βίκτωρ, ο οποίος χειροτονήθηκε στο Βελιγράδι τον Νοέμβριο του 1932 από τον προεδρεύοντα της Καρλοβιτσίου Συνόδου Αντώνιο Χραποβίτσκυ⁵³. Στη Σύνοδο αυτή των εξόριστων Ρώσων Επισκόπων υπάγονταν οι ευρισκόμενοι στην Κίνα Ορθόδοξοι καθ’ όλο αυτό το διάστημα⁵⁴.

Σημειώσεις:

* "Μαντζού-Κούο" ονομάστηκε το υποτελές κράτος που ίδρυσαν οι Ιάπωνες μετά την κατάληψη από αυτούς της Μαντζουρίας και την εκδίωξη των εκεί κινεζικών αρχών.

46 Υ. Υ. Tsu, Τhe China Christian Year Book, Shanghai 1926, σ. 92-93.

47 K. S. Latourette, μν. έργ., τόμ. VII (Advance through Storm), London 1945, σ. 345.

48 Το «Πανεπιστήμιο του Αγ. Βλαδίμηρου» εγκαινιάσθηκε στο Χαρμπίν στις 23 Σεπτεμβρίου 1934, με 4 Σχολές (θεολογική, οικονομικών επιστημών, νομική, ηλεκτρολογία) και την Ιατρική σχολή υπό συγκρότηση. Πρόεδρος του Συμβουλίου ήταν ο Επίσκοπος Δημήτριος και πρύτανης ο καθηγητής Γκολοβάσεβ. Ο πρωθυπουργός του μαντζουριανού κράτους ήταν αυτεπαγγέλτως έφορος του Πανεπιστημίου, η δε ιαπωνική κυβέρνηση (υπό την κηδεμονία της οποίας βρισκόταν η Μαντζουρία) υποσχέθηκε επιχορήγηση και αντιπροσωπεύθηκε από έναν Ορθόδοξο Ιάπωνα (Irénikion -Prieuré d’Amay sur Meuse-, Belgique 1935, ΧII, σ. 391. Παράβαλλε και S. Bolshakoff, The Foreign Mission of the Russian Orthodox Church, London 1943, σ. 81-83).

49 Bilan du Monde, Encyclopédie Catholique du Monde Chrétien, ed. Casterman, Louvain 1960, σ. 195.

50. Irénikion, 1934, XI, σ. 224-225.

51. Irénikion, 1935, XII, σ. 392-393.

52. J. Glazik, μν. έργ., σ. 176.

53. Irénikion, 1933, σ. 195.

54. Το 1934 η εκκλησιαστική αρχή της Μόσχας προσπάθησε να προσαρτήσει και πάλι τους Ορθοδόξους της Κίνας και όρισε τον Κινέζο πρωτοπρεσβύτερο του Τιέν-Tσiν, Σέργιο Τσέν, γενικό αρχιερατικό επίτροπο των Ορθοδόξων ενοριών της Κίνας. Η εκκλησιαστική όμως αρχή του Πεκίνου, αντιδρώντας, τον έθεσε σε διαθεσιμότητα και τον αντικατέστησε, στη θέση του πρωτοπρεσβυτέρου, με τον Κινέζο Ιερέα Ηλία Bεν. Αργότερα ο Σέργιος επανήλθε στη δικαιοδοσία της Καρλοβιτσίου Συνόδου (Irénikion, 1935, ΧII, σ. 392).