Το Πατριαρχείο Αντιοχείας ως Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αρχαιότατο, αφού στην Αντιόχεια που ήταν αρχαία ελληνική πόλη που ιδρύθηκε το 300 π.Χ., αναπτύχθηκε μια από τις αρχαίες Χριστιανικές Εκκλησίες, όπου για πρώτη φορά οι Μαθητές τού Χριστού ονομάστηκαν Χριστιανοί (Πρ. ια΄, 26). Και στην Εκκλησία τής Αντιόχειας με την εντολή τού Αγίου Πνεύματος αποφασίσθηκε να γίνη αποστολή στα Έθνη και ανέθεσαν το έργο αυτό στον Απόστολο Παύλο και τον Απόστολο Βαρνάβα (Πρ. ιγ΄, 1-3).

Έτσι, το Πατριαρχείο Αντιοχείας με έδρα την Αντιόχεια ανήκει στα πρεσβυγενή Πατριαρχεία, κατέχοντας μέχρι σήμερα την τρίτη θέση, μετά την Κωνσταντινούπολη και την Αλεξάνδρεια. Τον 14ο αιώνα μ.Χ. από διάφορα γεγονότα η έδρα τού Πατριαρχείου μεταφέρθηκε από την Αντιόχεια που σήμερα υπάγεται στην Τουρκία, στην Δαμασκό τής Συρίας, μια από τις αρχαιότερες κατοικημένες πόλεις από το 5.000 π.Χ. όπου υπάρχει μέχρι σήμερα. Επίσης, το Πατριαρχείο Αντιοχείας εκτός τής Συρίας έχει τον Λίβανο και επαρχίες στην Τουρκία, την Αραβία κ. α.

Η Συρία είναι μια πολυεθνική, πολυθρησκευτική και πολυχριστιανική περιοχή. Ως προς το πολυεθνική χωρίζεται σε τρεις εθνότητες, τους Σύρους που κατάγονται από τους Ασυρίους, έναν αρχαίο πολιτισμό από το 2.500 π.Χ. στην Μεσοποταμία, τους Ασυρίους-Αραμαίους που επίσης προέρχονται από την Μεσοποταμία, και τους Άραβες. Ως προς την πολυθρησκευτικότητα οι Σύροι είναι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, και ως προς την πολυχριστιανικότητα είναι Ορθόδοξοι, Σύροι ορθόδοξοι-Αντιχαλκηδόνιοι, Μαρωνίτες-Μονοθελήτες, «Ρωμαιοκαθολικοί», Προτεστάντες κ.α. Από θρησκευτικής πλευράς το 74% είναι Σουνίτες Μουσουλμάνοι, το 12% Αλαουίτες και το 10% Χριστιανοί όλων τών αποχρώσεων.

Παρατηρώ ότι τον τελευταίο καιρό γίνεται λόγος από διάφορους μελετητές για Χριστιανούς Λεβαντίνους ή Ελληνορθοδόξους που κατοικούν στην Συρία και τον Λίβανο. Δεν ισχύει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Λεβαντίνοι χαρακτηρίζονται οι δυτικοί Χριστιανοί που πήγαν στην Μέση Ανατολή. Οι Χριστιανοί που είναι γηγενείς και ανήκουν στο Πατριαρχείο Αντιοχείας αποκαλούνται Ρούμ Όρθοντοξ, δηλαδή Ρωμηοί Ορθόδοξοι, που ήταν επαρχία τής Χριστιανικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με έδρα την Κωνσταντινούπολη, και ιστορικά εκεί έχουν την αναφορά τους.

Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης όταν πήγε στην Συρία και το Λίβανο το έτος 1972 για να διδάξη στην Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή συνάντησε τους Ρωμηούς Ορθοδόξους Χριστιανούς και στην συνέχεια ανέπτυξε τα σχετικά με την Ρωμηοσύνη.

Το Πατριαρχείο Αντιοχείας ίδρυσε και λειτουργεί ένα Πανεπιστήμιο στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως τής Θεοτόκου Μπέλεμεντ Λιβάνου, στο οποίο υπάρχουν διάφορα Τμήματα-Σχολές, όπως Θεολογική, Αρχιτεκτονική, Ιατρική, Φιλολογίας κλπ. Πρόκειται για ένα πολύ οργανωμένο Πανεπιστήμιο με σημαντικές συνέπειες για όλη την περιοχή τού Πατριαρχείου.

Για τρία χρόνια, 1987-1990, και στην συνέχεια τα έτη 2000-2001 δίδαξα στην Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή τού Πατριαρχείου Αντιοχείας, και επειδή στον Βόρειο Λίβανο όπου είναι η έδρα τού Πανεπιστημίου γινόταν εμφύλιος πόλεμος, και όλη η περιοχή ήταν αποκλεισμένη από στεριά, θάλασσα και αέρα, πήγαινα στον Βόρειο Λίβανο (Τρίπολη Λιβάνου) δια τής Δαμασκού. Έτσι, στην Δαμασκό γνώρισα την όλη εκκλησιαστική δραστηριότητα τού Πατριαρχείου με θεία Λατρεία, ποιμαντικές δράσεις, ομιλίες, συγκεντρώσεις φοιτητών, αγρυπνίες κλπ. Να θυμίσω ότι στην Συρία και τον Λίβανο ένας από τους δύο «χορούς» τών ψαλτών στην Εκκλησία ψάλλει ελληνικά για να θυμίζουν την καταγωγή τους από την Ανατολική Ρωμαίικη Αυτοκρατορία-Βυζάντιο.

Αυτή την εκκλησιαστική δραστηριότητα την συνάντησα σε πολλές πόλεις τής Συρίας, όπως την Ταρτούς, την Λατάκεια, το Χαλέπι, την Χόμς, πλησίον τής οποίας είναι η ονομαστή κοιλάδα τών Χριστιανών, με κέντρο την Ιερά Μονή αγίου Γεωργίου, την περίφημη Ιερά Μονή Κοιμήσεως Σεϊντνάγια που ασκεί μεγάλη επιρροή στην περιοχή.

Ο σημερινός Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωάννης Γιαζεζί, πολλοί Μητροπολίτες, Επίσκοποι, Κληρικοί και θεολόγοι γνωρίζουν καλά την ελληνική γλώσσα, καυχώνται επειδή είναι Ρωμηοί Ορθόδοξοι και αγαπούν την Ελλάδα. Φυσικά καυχώνται για τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, τον μεγάλο και κορυφαίο Πατέρα τής Εκκλησίας, τους αγίους Εφραίμ και Ισαάκ τους Σύρους, τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο κ.α.

Η δυναμική και δραστήρια Ορθόδοξη Εκκλησία τής Αντιόχειας περνά αυτήν την περίοδο μεγάλη δοκιμασία, όπως και όλοι οι Χριστιανοί τής Συρίας και τού Λιβάνου, γιατί δεν γνωρίζουν πώς θα εξελιχθή η νέα κατάσταση. Γι’ αυτό είναι μέσα στην προσευχή μας και την καρδιά μας, και η Εκκλησία τής Ελλάδος, όπως έχει ανακοινώσει, είναι έτοιμη να συνδράμη με όποια βοήθεια χρειασθή, όπως το έκανε και μέχρι σήμερα.