Υπάρχει μια «υφή ζωής» που δεν μπορεί να μειωθεί. Έχει έναν πλούτο που οι ορθολογικές περιγραφές δεν μπορούν να συλλάβουν. Αν και παλεύουμε με ισχυρές δυνάμεις που μας τραβούν προς την καταστροφικότητα της αμαρτίας, υπάρχει γραμμένη βαθιά μέσα μας η πείνα για ολότητα και η χωρητικότητα για τον Θεό.

Σύμφωνα με τα λόγια του Αγίου Ιωάννη:

«Υμείς εκ τού Θεού εστε, τεκνία, και νενικήκατε αυτούς, ότι μείζων εστίν ο εν υμίν ή ο εν τω κόσμω»  (Α' Ιωάννου 4:4).

Αυτή η υφή ανήκει και στην Βασιλεία του Θεού, αν και σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Ο ίδιος ο Χριστός έφερε την Βασιλεία ανάμεσά μας. Όπου κι αν πήγαινε ακολουθούσαν τα σημάδια της Βασιλείας: οι τυφλοί έλαβαν την όρασή τους, οι κουτσοί περπάτησαν, οι λεπροί καθαρίζονταν, οι νεκροί ξαναζωντάνευαν και οι φτωχοί άκουγαν να τους κηρύττονται τα καλά νέα. Πώς μετριέται το δώρο της όρασης σε ένα τυφλό άνθρωπο, ή, η χαρά μιας οικογένειας που δέχεται ξανά ανάμεσά της κάποιον που τον νόμιζαν νεκρό;

Η Ορθόδοξη Παράδοση - η οποία συχνά περιγράφεται από πολλούς ως «μυστική» - δεν είναι επ’ ουδενί «μυστική» με οποιαδήποτε έννοια, όπως «εσωτερική» ή «παράξενη». Τέτοια επίθετα για την Πίστη είναι απλώς μια αναζήτηση για λέξεις που να περιγράφουν μια πραγματικότητα απείρως πλουσιότερη από οποιοδήποτε απλώς ορθολογικό σχέδιο ή μεταφυσική εξήγηση. Πρόκειται για το μεγαλείο μιας Βασιλείας που δεν μπορεί να αποδοθεί ούτε να περιγραφεί με λόγια, που ωστόσο βρίσκεται μέσα στην ίδια την καρδιά του πιστού.

Ποιες λέξεις θα χρησιμοποιούσαμε για να περιγράψουμε κάτι που ξεπερνά σε μέγεθος το σύμπαν και ωστόσο κατοικεί μέσα μας;

Πρόκειται για την υφή του βάθους - ή - για να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση του Αγίου Παύλου:

«Πέπεισμαι γαρ ότι ούτε θάνατος ούτε ζωή ούτε άγγελοι ούτε αρχαί ούτε δυνάμεις ούτε ενεστώτα ούτε μέλλοντα ούτε ύψωμα ούτε βάθος ούτε τις κτίσις ετέρα δυνήσεται ημάς χωρίσαι από της αγάπης του Θεού της εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών» (Ρωμαίους 8:38-39).

Αυτό δεν είναι απλώς μια δήλωση πως τίποτα δεν έχει τη δύναμη να μας χωρίσει από τον Θεό, αλλά πως τίποτα δεν έχει τόσο ύψος ή βάθος όσο η αγάπη του Θεού. Είναι ένα πλούσιο μείγμα εικόνων – από τη μέτρηση του χώρου, στους αγγέλους του ουρανού, στα στοιχεία του χρόνου – τίποτα δεν φτάνει μέχρι το τέλος της αγάπης του Θεού:  το καθ’ εαυτό υλικό της Βασιλείας Του.

Είναι για τέτοιους λόγους που πάντα βρίσκομαι απωθημένος από τις προσπάθειες να περιορίσω το δόγμα σε απλοποιημένες φόρμουλες. 

Δόγμα: η διδασκαλία της Πίστης δεν πρέπει να μειώνει την κατανόησή μας αλλά να την διευρύνει – μέχρι το σημείο της σιωπής – και πέρα από αυτό. Αυτός είναι ο λόγος που νοιώθουμε τόση απόγνωση όταν προσπαθούμε να εξηγήσουμε τις Εικόνες.  Κανείς δεν έχει την οποιαδήποτε αντίρρηση με την παρουσία λέξεων στην Εκκλησία, αφού οι Εικόνες κάνουν τα ίδια πράγματα που κάνουν οι λέξεις, μόνο που αυτές το κάνουν με χρώμα και με την γλώσσα της σιωπής.

 Μπορώ να μπαίνω μέσα στον Ιερό Ναό, να μένω σιωπηλός και όμως να βλέπω (και να ακούω!) κάτι άλλο από την αδιάκοπη φλυαρία του νου μου. Οι Εικόνες μιλούν με την υφή της Βασιλείας, ανοίγοντας παράθυρα και πόρτες που υπερβαίνουν κάθε ύψος και βάθος… πράγματα παρόντα και πράγματα που θα έρθουν.

Η συνειδητοποίηση αυτής της υφής απαιτεί την ενδελεχή προσοχή μιας Ορθόδοξης ζωής. Οι ζωές μας είναι συχνά γεμάτες εντάσεις και κρίσεις με ζήλια και απληστία – όλα αυτά χρησιμεύουν για να νεκρώσουν τις καρδιές μας και να μας κάνουν τυφλούς απέναντι στον αληθινό χαρακτήρα της Βασιλείας που βρίσκεται ανάμεσά μας. Η Βασιλεία έχει περιορισθεί σε σύνθημα – ένα κρυπτογράφημα για μια συστάδα απόψεων. Η υπομονή, η εσωτερική αταραξία, η αγάπη και η συγχώρεση είναι οι ασκήσεις που καθιστούν δυνατόν να αντιληφθούμε την υφή της Βασιλείας, επιτρέποντας το βάθος της να διαμορφωθεί μέσα στις καρδιές μας.

Η αταραξία μιας Εικόνας πρέπει να προσεγγίζεται με μια αταραξία μέσα στην καρδιά μας.  Πρέπει να επιτρέψουμε στον ρυθμό της Θείας Λειτουργίας να γίνει ο ρυθμός των ψυχών μας. Τα λόγια της Γραφής δεν πρέπει να ίπτανται πάνω από τα κεφάλια μας αλλά να αντηχούν μέσα μας. Η υφή όλων αυτών των πραγμάτων είναι η ίδια υφή με αυτήν που σχηματίζεται μέσα μας από το έργο του Πνεύματος του Θεού – που θα γίνει η υφή της αληθινής μας ύπαρξης.