Τον Εικοστό αιώνα, ο νηπιοβαπτισμός τόσο ως προς τις θεολογικές του προϋποθέσεις όσο και ως εκκλησιαστική πράξη, απασχόλησε την προτεσταντική θεολογία κατά τρόπο έντονο. Στην εν λόγω συζήτηση, συμμετείχαν επιφανείς εκπρόσωποι της προτεσταντικής θεολογικής διανοήσεως, διαφόρων θεολογικών τάσεων και ειδικοτήτων, όπως π.χ. οι K. Barth, O. Cullman, J. Jeremias, K. Aland, E. Staufer, κ.α.

Στα πλαίσια του παρόντος άρθρου και της θεματικής μας αναφοράς, δεν θα παρουσιάσουμε τις προτεσταντικές ακαδημαϊκές τοποθετήσεις και αντιθέσεις της ετερόδοξης θεολογίας, αλλά θα παρουσιάσουμε θέσεις των Ελλήνων προτεσταντών σχετικά με το ζήτημα του νηπιοβαπτισμού και θα τις συγκρίνουμε με τις απόψεις των δημιουργών και ηγετών της Μεταρρυθμίσεως, των Μ. Λούθηρου, Ι. Καλβίνου και Ου. Σβίγγλιου.

Η σύγκριση είναι επιβεβλημένη, αν σκεφθούμε ότι οι Έλληνες προτεστάντες σήμερα ανήκουν στους πνευματικούς επιγόνους των δημιουργών του Προτεσταντισμού, καθώς η απαρχή των πρώτων προτεσταντικών ελληνικών κοινοτήτων, ιστορικά σχετίζεται με την έντονη προσηλυτιστική δραστηριότητα των προτεσταντών μισσιοναρίων στον ελληνικό χώρο, ήδη από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τους Έλληνες προτεστάντες ο νηπιοβαπτισμός απορρίπτεται ως αντιγραφική διδασκαλία, ως ανθρώπινη επινόηση. Αναφέρουν χαρακτηριστικά:

«είναι ξεκάθαρο ότι το βάπτισμα των παιδιών είναι αντίθετο προς την διδασκαλία της Καινής Διαθήκης. Δεν υπάρχει καμία εντολή, ούτε παράδειγμα, ούτε και καμία απολύτως νύξη, ότι εβαπτίσθη νήπιο υπό του Κυρίου η των μαθητών του»¹

Και αλλού, Έλληνας Πεντηκοστιανός αναφέρει:

«Το νηπιοβάπτισμα δεν είναι κάτι που το δίδαξε ο Χριστός. Το νηπιοβάπτισμα δεν περιλαμβάνεται στην αποστολική διδασκαλία. Είναι ανθρώπινη διδασκαλία χωρίς κανένα βιβλικά διδασκαλικό υπόβαθρο»².

Ταυτοχρόνως, στην απέλπιδα προσπάθειά τους να παρουσιάσουν επιχειρήματα κατά του νηπιοβαπτισμού, περιφρονώντας τις μαρτυρίες των αρχαίων εκκλησιαστικών συγγραφέων³, τις αρχαιολογικές μαρτυρίες των κατακομβών⁴, και σε προφανή αντίθεση με επιφανείς προτεστάντες καινοδιαθηκολόγους (π.χ. Cullman, Jeremias, Delling, Ferd)⁵ που δέχονται την ύπαρξη του νηπιοβαπτισμού από τα τέλη του πρώτου αιώνος, ισχυρίζονται ότι: «η εφαρμογή του άρχισε δειλά–δειλά τον 3 μ.χ αιώνα και επεκράτησε σχετικά κατά τον 6 μ.Χ. αιώνα»⁶.

Η απόρριψη του νηπιοβαπτισμού από του Έλληνες Προτεστάντες, δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο. Μαρτυρείται, ήδη από τον 19ον αι., από την πρώτη στιγμή δηλαδή της παρουσίας προτεσταντικών κοινοτήτων στον Ελλαδικό χώρο⁷.

Με ποιο όμως κριτήριο, οι Έλληνες προτεστάντες απορρίπτουν τον νηπιοβαπτισμό; Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, μοναδικό τους κριτήριο είναι η Αγ. Γραφή. Πιστεύουν ότι ο νηπιοβαπτισμός στερείται αγιογραφικής θεμελίωσης. Στο σημείο αυτό ακριβώς αντιφάσκουν και διαφωνούν με τους θεμελιωτές του Προτεσταντισμού. Ξεκινώντας ακριβώς οι ηγέτες της Μεταρρυθμίσεως από το θεμελιώδες αξίωμά τους Sola scriptura= μόνο η Γραφή, όχι μόνο αποδέχονται τον νηπιοβαπτισμό, αλλά θα σταθούν και με ιδιαίτερη αυστηρότητα απέναντι στους Αναβαπτιστές, όχι μόνο για τις κοινωνικές τους αντιλήψεις, αλλά και για τι απέρριπταν τον νηπιοβαπτισμό⁸.

Μάλιστα, παλαιότερα, ο προτεστάντης ιστορικοδογματικός Κ. Hagenbach αναφέρει⁹ ότι από τα τρία στοιχεία, στα οποία συνέπιπτε η περί του βαπτίσματος διδασκαλία των προτεσταντών μετά των ρωμαιοκαθολικών, το τρίτο ήταν η αναγκαιότητα του νηπιοβαπτισμού, αναγκαιότητα την οποία πρόβαλλαν από κοινού κατά των Αναβαπτιστών.

Τι όμως φρονούσαν για τον νηπιοβαπτισμό οι θεμελιωτές του Προτεσταντισμού, και μάλιστα με μοναδικό κριτήριο την Αγ. Γραφή;

Αρχίζοντας από τον Μ. Λούθηρο, θα αναφερθούμε ενδεικτικά σε δύο έργα του, τα οποία μάλιστα ανήκουν στα Συμβολικά κείμενα του Λουθηρανισμού, στα Σμαλκαλδικά Άρθρα (Pars III,5)¹⁰, και στη Μεγάλη Κατήχησή του (Pars IV)¹¹

Η θέση του και στα δύο έργα του είναι σαφέστατη. Ο νηπιοβαπτισμός και αρεστός στο Θεό είναι και αναγκαίος, και σύμφωνος με την Αγ. Γραφή¹².

Ο Ι. Καλβίνος θα κινηθεί στα ίδια πλαίσια με τον Λούθηρο. Στο κλασικό δογματικό έργο του Institutio Christianae Religionis IV,16,1–32,  θα αναιρέσει ένα προς ένα τα λογικά και αγιογραφικά επιχειρήματα των Αναβαπτιστών. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι μελετώντας κάποιος την αναιρετική επιχειρηματολογία του Καλβίνου, θα διαπιστώσει ότι στην επιχειρηματολογία των Ελλήνων προτεσταντών κατά του νηπιοβαπτισμού, επαναλαμβάνονται ακριβώς τα ίδια ευλογοφανή επιχειρήματα των Αναβαπτιστών. Ο Καλβίνος μάλιστα, θεωρούσε την προάσπιση του νηπιοβαπτισμού, ως στοιχείο της καθαρότητας της χριστιανικής πίστεως¹³ από τις παραχαράξεις των Αναβαπτιστών.

Στην ίδια γραμμή με τον Καλβίνο στο θέμα του νηπιοβαπτισμού, θα κινηθεί και ο Ούρλιχ Ζβίγγλιος, εκφράζοντας τις απόψεις του κατεξοχήν στο έργο του Vom touf, vom widertouf und vom kindertouf το έτος 1525¹⁴

Ο ίδιος ο Ζβίγγλιος είχε προσπαθήσει σε τρεις δημόσιες συζητήσεις μεταξύ του Ιανουαρίου και Νοεμβρίου του 1525 να μεταπείσει ηγετικά στελέχη των Αναβαπτιστών, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Έχοντας, λοιπόν, υπόψη τις θέσεις των θεμελιωτών του Προτεσταντισμού, και συγκρίνοντάς τες με τις θέσεις των Ελλήνων Προτεσταντών, ευρισκόμαστε μπροστά σε μία μεγάλη αντίφαση. Στο γεγονός ότι επικαλούνται αμφότεροι μόνο την Αγ. Γραφή και αντιφάσκουν μεταξύ τους στο τι λέει η Αγ. Γραφή για το ίδιο θέμα.

Η αντίφαση αυτή γίνεται ακόμη μεγαλύτερη, αν σκεφθούμε, ότι με βάση τα κριτήρια των Ελλήνων προτεσταντων, που θεωρούν τον νηπιοβαπτισμό αντίθετο στο θέλημα του Χριστού και ανθρώπινη επινόηση, τότε οι δημιουργοί του Προτεσταντισμού και πνευματικοί τους προπάτορες, δίδασκαν και υπερασπίζονταν ως θείο θέλημα ανθρώπινες επινοήσεις και αντιγραφικές απόψεις.

Επιπλέον πρέπει να επισημάνουμε και το έλλειμμα αληθείας που έχει ο προτεσταντικός ισχυρισμός, ότι ο νηπιοβαπτισμός στερείται ερείσματος στην Αγ. Γραφή. Παραγνωρίζουν ότι ο Θεάνθρωπος δεν έθετε προϋποθέσεις ηλικίας λέγοντας «Εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» (Ιωάν. 3, 5).

Παραγνωρίζουν, επίσης, ότι το βάπτισμα αντικατέστησε την οκταήμερο περιτομή (Κολ. 2, 10), που γίνονταν στα βρέφη, και η οποία ήταν τύπος του βαπτίσματος. Υποτιμούν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Θεανθρώπου για τα παιδιά (Ματθ. 19, 13–15) και επιπλέον με ερμηνευτικές ακροβασίες αγωνίζονται να πείσουν, ότι οι οικογένειες που βάπτιζαν οι Απόστολοι (Πράξ. 16, 14–15, Α΄ Κορ. 1, 16), δεν είχαν παιδιά.

Επιπλέον δεν προσάγουν καμία απόδειξη, ότι οι τρεις χιλιάδες χριστιανοί, που βαπτίστηκαν μετά την ομιλία του Πέτρου (Πράξ. 2, 41) άφησαν τα παιδιά τους αβάπτιστα¹⁵

-Θα ολοκληρώσουμε την μικρή αυτή αναφορά μας με μία επισήμανση του Αγίου Νεκταρίου. Επισημαίνει χαρακτηριστικά ο ιερός Πατέρας: «ουδαμού της Ιεράς Γραφής φαίνεται η ότι ο Χριστός διέταξε τον αποκλεισμόν των νηπίων από του βαπτίσματος ή ότι οι Απόστολοι κατά τας Αποστολικάς αυτών πορείας, βαπτίζοντες τους προσερχομένους εις πίστιν εθνικούς, κατέλιπον αβάπτιστα τα εαυτών νήπια»¹⁶.

Σημειώσεις:

1. Βλ. Γ. Καρβουνάκης, Το Βάπτισμα κατά τον Λόγο του Θεού, στο Περ. ΣΑΛΠΙΣΜΑ, τ. 3, Ιούλ. – Δεκ. 1992, σ. 126. Βλ. Γ. Ζερβόπουλου, Το Βάπτισμα, 1980. Διακήρυξη Ελευθέρας Ευαγγελικής Εκκλησίας της Λάρισας,  Τι είναι οι Ευαγγελικοί, στο Ελεύθερο Ευαγγελικό Βήμα, Αρ. Φ. 9, Αύγ. – Οκτ. 1996, σ. 5.

2. Βλ. Στ. Ιγνατίου, Η μεγαλύτερη αίρεση στην Ελλάδα, έκδ. Χριστιανικό Κέντρο Αθηνών, 2001, σ. 11. Σ. ΣΙΝΑΠΙΑΔΗ, Νηπιοβαπτισμός ή Αγιογραφικό Βάπτισμα, έκδ. Εκκλησία του Χριστού, 1975.

3. Βλ. Π. Τρεμπέλα, Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τόμ. 3, έκδ. ΣΩΤΗΡ, 1979 2, σ. σ. 111–114.

4. Βλ. Πρωτ .Κ. Καλλίνικου, Ο Χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ, 1958 2, σ. 417. W. Metzger, Die Taufe im missionarischen Anfang und in der Gemeindesituation, 1961, σ. 46.

5. Βλ. Chr. Hinz, Taufeverantwortung in der DDR-Diasporagemeinde, στο Lutherische Monathefte, Heft 4, April 1969, σ. σ. 167–168.

6. Βλ. Χρ. Θεοχάρη, Βιβλική Θεματολογία, 1976, σ. 26 Γ. Ζερ βόπουλου, Γραφές και Παραδόσεις, σσ.76, 78. Πρβλ. Η Πίστις των Ελλήνων Ευαγγελικών, εκδ. Ο Λόγος, χ.χ., σ. 50.

7. Βλ. Αρχιμ. Παν. Δουληγέρη, Ο αιρετικός Καλαποθάκης ή έλεγχος των ψευδευαγγελικών, 1892, σ.σ. 192–195.

8. Βλ. R.Stupperich, Schriften von evangelischer Seite gegen die Täufer, 1983. E. Mühlenberg, Epochen der Kirchengeschichte, 1991 2, σ. σ. 230-235

9. Βλ. K. Hagenbach, Lehrbuch der Dogmengeschichte, 1867 5, σ. 650.

10. Βλ. Bekenntnisschriften der evangelisch-lutherischen Kirche, 1986 3, σ. 486.

11. Βλ. Bekenntnisschriften., όπ. π, σ. σ. 736–739. Πρβλ. E. Hirsch, Hilfsbuch zum Studium der Dogmatik, 1964 4, σ. 224.

12. Βλ. και K. Schacht, Die Taufe, στο Amt und Gemeinde, 38 (1987),März/Apr1987, σ. 30. P. Brunner, Taufe und Glaube. Kindertaufe und Kinderglaube, στο PRO ECCLECIA. Gesammelte Aufsätse zur dogmatischen Theologie, Band 1, 1962, σ. 171.

13. Βλ. J. Calvin Ιnstitutio IV, 16, 1, όπ. π., σ. 913.

14. Βλ. Zwinglii, Opera, (hrsg v.M.Schuler–J. Schul thess), Band II, 230300. J.V.M.Pollet, Zwinglianisme. Le Bapteme, DTC 15/2, 3819 – 3824.

15. Bλ. Αγ. Νεκταρίου, Μελέται περί των θείων μυστηρίων, 1990 2, σ. 28.

16. Όπ. π., σ. 29.