Έχω την εξαιρετική τιμή, με την ιδιότητα τού Αντιπροέδρου τής Διαρκούς Ιεράς Συνόδου τής Εκκλησίας μας, να εκπροσωπώ τόσο τον Πρόεδρο Αυτής, Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο, όσο και τα Μέλη της στην πανήγυρη τής εορτής τού αγίου Ανδρέου τού Πρωτοκλήτου, τού και πολιούχου και προστάτου τής μεγαλωνύμου και περισπουδάστου πόλεως τών Πατρών και τής περιφερείας, και όλης τής Ελλάδος, διότι είναι ο μόνος Απόστολος τού Χριστού ο οποίος εμαρτύρησε στον Ελλαδικό χώρο.

Και όπως είναι φυσικό, μεταφέρω τις ευχές τού Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου και τής Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, πρωτίστως στον Ποιμενάρχη τής Ιεράς Αυτής Μητροπόλεως και αγαπητό εν Χριστώ αδελφό Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσόστομο, τον ευσεβή Κλήρο, τις μοναχικές Αδελφότητες και το Χριστεπώνυμο πλήρωμα τής Ιεράς αυτής Μητροπόλεως, αλλά και τους άρχοντες αυτής.

Στο εκκλησιαστικό κέντρο τής Ιεράς Συνόδου όλοι, και ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος και οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες πάσης τής κατά Ελλάδα Εκκλησίας, γνωρίζουν καλώς και εκτιμούν τον Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη τών Πατρών κ. Χρυσόστομο για τα περικοσμούντα αυτόν φυσικά, διοικητικά και εκκλησιαστικά χαρίσματα και δοξάζουν τον Θεό γιατί ένας τέτοιος Μητροπολίτης, όπως ο Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος, ποιμαίνει την Εκκλησία τού Χριστού με ευπρέπεια, ιεροπρέπεια, σύνεση, νηφαλιότητα, διάκριση, ιεραποστολικό ζήλο, αγάπη προς τον Θεό και τον άνθρωπο και με αγιοπρεπή τρόπο. Όντως, αποτελεί υπόδειγμα Ιεράρχου.

Και ταύτα είναι τα αρμόζοντα εισαγωγικά, ως εκπροσώπου τού Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου και τών μελών τής Ιεράς Συνόδου μαζί με τις διάπυρες ευχές για την κατ’ άμφω υγεία, σωματική και ψυχική, τού Μητροπολίτου, τών Κληρικών, τών μοναχών και λαϊκών τής Ιεράς αυτής Μητροπόλεως προς δόξαν Θεού και έπαινον τής Εκκλησίας μας.

Όμως, σήμερα το κέντρο τού εορτασμού, εκτός τής θείας Μυσταγωγίας, τής τελέσεως τής θείας Ευχαριστίας, είναι ο άγιος Ανδρέας, ο Πρωτόκλητος Μαθητής τού Χριστού, Μαθητής και Απόστολος, ο διδάσκαλος και μάρτυρας, ο ταπεινός και ένδοξος, ο κήρυξ τής πίστεως και υπηρέτης τού Λόγου, «ο λογικός ουρανός ο διηγούμενος δια πάντων την δόξα τού Θεού», «ο αμέσως συγγενόμενος τω Χριστώ και πυρσευόμενος υπ’ αυτού», «ο θεόφρων Απόστολος και άριστος μύστης».

Μερικοί από τους Αποστόλους, όπως οι Απόστολοι Πέτρος και Ιωάννης, αλλά και ο Μέγας Απόστολος τών Εθνών Παύλος μάς άφησαν θεόπνευστα κείμενα τα οποία εγράφησαν εκ Πνεύματος Αγίου, και δια τών χαρισμάτων ενός εκάστου. Ο άγιος Ανδρέας δεν μάς άφησε κείμενα, αλλά μάς δώρισε τον Σταυρό του, επάνω στον οποίο τελείωσε την ζωή του, ή μάλλον ετελειώθη, φανερώνοντας την αγάπη του στον μέγα Διδάσκαλό του. Και μάλιστα ο Σταυρός αυτός είναι, όπως το ζήτησε, σε σχήμα Χιαστόν, και με τον τρόπο αυτόν δείχνει έτι περισσότερο την αγάπη του στον Χριστό.

Κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, όταν ο Ανθύπατος Αιγεάτης εξέδωσε την απόφαση να τελειώση ο άγιος Ανδρέας την ζωή του δια τού Σταυρού, ο Πρωτόκλητος Μαθητής επεθύμησε να σταυρωθή ανάποδα και απάντησε: «Ω σταυρέ, τον οποίον πάλαι επόθουν, ιδού τώρα όπου απολαμβάνω την τελείωσιν τού πόθου μου». Λόγος θεόπνευστος και απόλυτα εμπειρικός, θυσιαστικός, κενωτικός. Ο άγιος Ανδρέας επόθει τον Σταυρό τού Χριστού από παλαιά και ανέβηκε σε αυτόν ως απόλαυση και ως τελείωση τού πόθου του.

Ερμηνεύοντας ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αυτόν τον λόγο αναφέρει τον λόγο τού Αποστόλου Παύλου: «Χριστώ συνεσταύρωμαι· ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» (Γαλ. β΄, 19-20).

Έτσι, ο Απόστολος Παύλος πρώτα έζησε τον Σταυρό τού Χριστού στην καρδιά του, ως πόθο μαρτυρίου και αγάπης, και ύστερα υπέστη και το μαρτύριο τού σώματος. Και ερμηνεύοντας τον πόθο τού Σταυρού με τους Αποστολικούς αυτούς λόγους, υπενθυμίζει τον λόγο τού αγίου Διονυσίου τού Αρεοπαγίτου, μαθητού τού Αποστόλου Παύλου: «Το όνομα τού θείου έρωτος δυνάμεως εστίν ενοποιού και συνδετικής και διαφερόντως συγκρατικής εν τω καλώ και αγαθώ». Ο θείος έρως είναι ιερός πόθος και αυτός κοχλάζει για σταύρωση, προκειμένου να ενωθή με τον Νυμφίο Χριστό, τον παθόντα, σταυρωθέντα και αναστάντα, και να εκφράση την αγάπη προς Αυτόν σταυρικώς.

Ο Σταυρός τού Χριστού πρωτίστως είναι έκφραση αρρήτου κενώσεως, έκφραση ανεκφράστου θυσιαστικής αγάπης. Δεν πρόκειται για ξύλο καταισχύνης, αλλά για ξύλο ζωής και αθανασίας, διότι δια τού Σταυρού ο Χριστός ενίκησε τον θάνατο, την αμαρτία και τον διάβολο, διο και συνδέεται με την Ανάσταση και την εσχατολογική ζωή.

Ο Απόστολος Παύλος, ως Σαούλ, πολεμούσε τους Χριστιανούς, οι οποίοι, γι’ αυτόν κήρυτταν έναν Θεό εσταυρωμένο, και δεν μπορούσε να καταλάβη πώς ο Κύριος τής δόξης, όπως τον έβλεπαν οι Προφήτες στην Παλαιά Διαθήκη, σταυρώθηκε από τους ανθρώπους. Όταν, όμως, προ τής Δαμασκού, δέχθηκε την αποκάλυψη τού ζώντος Χριστού με τεθεωμένο Σώμα, και μάλιστα είδε τον Χριστό μέσα στο Φως, «υπέρ την λαμπρότητα τού ηλίου», τότε ομολογούσε ότι «τον Κύριον τής δόξης εσταύρωσαν» (Α΄ Κορ. β΄, 8), που είναι το ερμηνευτικό κλειδί αναγνώσεως τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης, κατανοήσεως τής όλης Χριστολογίας τής Εκκλησίας.

Και ο αγιογράφος επάνω στον εσταυρωμένο Χριστό έθεσε την επιγραφή «ο Κύριος τής δόξης», αντικαθιστώντας την επιγραφή «Ιησούς ο Ναζωραίος, Βασιλεύς τών Ιουδαίων». Ο Χριστός δεν είναι Ναζωραίος ούτε Βασιλεύς τών Ιουδαίων, αλλά ο Κύριος τής δόξης, που σταυρώθηκε και αναστήθηκε, διο και «κηρύσσομεν Ιησούν Χριστόν και τούτον εσταυρωμένον, Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν, αυτοίς δε τοις κλητοίς, Ιουδαίοις τε και Έλλησι, Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν» (Α΄ Κορ. α΄, 23-24).

Έτσι, το μυστήριο τού Σταυρού τού Χριστού είναι άρρητα συνδεδεμένο με το μυστήριο τής δόξης, και όσοι διασπούν αυτήν την ενότητα δεν αντιλαμβάνονται ούτε το μυστήριο τής θείας οικονομίας, ούτε το μυστήριο τής Εκκλησίας, ούτε το μυστήριο τού μαρτυρίου τών Χριστιανών που αγαπούν το μυστήριο τού Σταυρού και τής Αναστάσεως τού Χριστού. Ακόμη, δεν αντιλαμβάνονται το μυστήριο τού Σταυρού και τής δόξης τών Μυστηρίων, ως κάθαρσης, φωτισμού και τελείωσης, ούτε, φυσικά, μπορούν να καταλάβουν τον συνδυασμό μεταξύ τής theologia crusis και theologia gloriae (θεολογία τού σταυρού και θεολογία τής δόξης). Μια θεολογία που διασπά το μυστήριο τού Σταυρού από το μυστήριο τής δόξης-Αναστάσεως είναι μια «ψευδο-μόρφωση» στην ορθόδοξη θεολογία. Οι άνθρωποι αυτοί δεν αντιλαμβάνονται το πώς μεταμορφώνονται οι άγιοι εν Χριστώ, μετατρέποντας την ιδιοτέλεια σε ανιδιοτέλεια, την φιλαυτία σε κενωτική αγάπη, δια τής μεθέξεως τού μυστηρίου τού Σταυρού και τής Αναστάσεως στην προοπτική τών εσχάτων.

Επομένως, ο πόθος τού Αγίου Ανδρέου για τον σταυρό, και μάλιστα για τον Χιαστό Σταυρό, είναι αγάπη, θείος έρωτας, αφού ο σταυρός είναι τόπος ιεράς αναπαύσεως, παράκληση, εν Χριστώ πορεία στο αναστάσιμο φως, εμπειρία αιωνιότητος. Άλλωστε, αυτό εκφράζει ο θεσπέσιος ύμνος που ψάλλουμε στα αναστάσιμα τροπάρια τών Κυριακών, που εγράφησαν από τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό: «Ο σταυρός σου, Κύριε, ζωή και ανάστασις υπάρχει τω λαώ σου, και επ’ αυτώ πεποιθότες, Σε τον αναστάντα Θεόν ημών υμνούμεν, ελέησον ημάς».

Τα πλήθη τών Πατρέων και όλων τών προσκυνητών που προσέρχονται, ιδιαιτέρως αυτές τις ημέρες, να ασπαστούν τον Χιαστό Σταυρό τού αγίου Ανδρέου, που θυμίζει σταυρό, αλλά και το αρχικό γράμμα τού ονόματος τού Χριστού, και την αγία κάρα τού σώματός του, το οποίο σώμα ξάπλωσε αναπαυτικά επάνω στον Σταυρό, έστω και αντίστροφα, ως σε βασιλική κλίνη, γνωρίζουν πολύ καλά ότι δεν ασπάζονται ένα ατιμωτικό ξύλο, ούτε έναν καταδικασθέντα σε θάνατο άνθρωπο, αλλά έναν δοξασμένο Απόστολο γεμάτο θείο έρωτα και ιερόν πόθο, που δια τού Σταυρού μετέχει τής δόξης τού Θεού και δι’ αυτό και οι ευλαβείς προσκυνητές δια τού Σταυρού λαμβάνουν τα δώρα τής Αναστάσεως.

Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο κορυφαίος διδάσκαλος τής Εκκλησίας, μιλώντας για τον Σταυρό τού Χριστού τον ονομάζει «θυρεόν και όπλον και τρόπαιον κατά τού διαβόλου», «σφραγίδα», «αμαρτίας αναίρεση, φυτόν αναστάσεως, ξύλον ζωής αιωνίου». Αναλογικά και ο Σταυρός τού αγίου Πρωτοκλήτου Ανδρέου είναι «φυτόν αναστάσεως», δυνάμει τού Σταυρού τού Χριστού, τον οποίον επόθησε άχρι θανάτου.

Αυτήν την ευλογημένη ημέρα από την περιώνυμο πόλη τών Πατρών ευχόμαστε να αντιληφθούμε όλοι την μεγάλη αξία τού μυστηρίου τού Σταυρού και τής Αναστάσεως τού Χριστού, ως άσκηση, ως μετάνοια, ως υπομονή, ως πόθο αγάπης για τον Χριστό και τους αδελφούς, ως μετατροπή τής ιδιοτελούς αγάπης σε ανιδιοτελή αγάπη. Παράλληλα όμως ευχόμαστε να σταματήσουν η βία, οι διωγμοί, οι πόλεμοι, οι σταυρώσεις τών άλλων ανθρώπων, οι αιματοχυσίες όπου γης.

Και αυτό είναι σημαντικό, διότι βρισκόμαστε σε μια εποχή στην οποία κυριαρχούν πόλεμοι και μάχες, βία και διωγμοί, άρνηση ή και μετάλλαξη τής χριστιανικής πίστης, έριδες και διαιρέσεις, που σημαίνει ότι άλλοι αρνούνται στην πράξη την άρση τού Σταυρού και άλλοι τον χρησιμοποιούν για εμπαθείς σκοπούς, για να σταυρώνουν τους άλλους.

Επομένως, η θεολογία τού μυστηρίου τού Σταυρού και τού μυστηρίου τής δόξης, που ενέπνεε τον άγιο Απόστολο Ανδρέα, να εμπνέη όλους, σταυρωμένους και σταυρωτές, για την καταλλαγή και την ειρήνη τού κόσμου και τών καρδιών μας. Αυτή είναι και η δέηση τού αγίου ενδόξου Αποστόλου Ανδρέου τού Πρωτοκλήτου.