Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Βιβλία, Διωγμοί, Ιστορία και Ιεραποστολή

5. Η Αποκάλυψη του Ιωάννη

Είναι γνωστό ότι η Αποκάλυψη γράφτηκε κατά τη διάρκεια του διωγμού των χριστιανών από τον αυτοκράτορα Δομετιανό. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης τη συνέγραψε ευρισκόμενος «εν τη νήσω τη καλουμένη Πάτμω», όπου βρισκόταν όχι για αναψυχή, αλλά ως εξόριστος υπέρ του λόγου του Θεού, και απευθύνεται στους χριστιανούς επτά πόλεων της Μικράς Ασίας, που δοκιμάζουν την ίδια «θλίψη» (δίωξη) μ’ εκείνον.

Γράφει: «Εγώ Ιωάννης, ο αδελφός υμών και συγκοινωνός εν τη θλίψει και βασιλεία και υπομονή εν Ιησού Χριστώ, εγενόμην εν τη νήσω τη καλουμένη Πάτμω διά τον λόγον του Θεού και διά την μαρτυρίαν Ιησού Χριστού» (Αποκ. 1, 9).

Έτσι, στην Αποκάλυψη συναντούμε άφθονες αναφορές σε διωγμούς προγενέστερους, διαρκούντες και μέλλοντες να συμβούν.

Προς τον «άγγελο» (επίσκοπο) της Εκκλησίας της Εφέσου γράφει, μεταφέροντας το μήνυμα του Ιησού Χριστού: «και υπομονήν έχεις, και εβάστασας διά το όνομά μου, και ου κεκοπίακας» (Αποκ. 2, 3). Το «εβάστασας διά το όνομά μου» σημαίνει δίωξη.

Προς τον άγγελο της Εκκλησίας της Σμύρνης γράφει: «μηδέν φοβού α μέλλεις παθείν. ιδού δη μέλλει βαλείν ο διάβολος εξ υμών εις φυλακήν ίνα πειρασθήτε, και έξετε θλίψιν ημέρας δέκα. Γίνου πιστός άχρι θανάτου, και δώσω σοι τον στέφανον της ζωής» (στίχ. 10)

Προς τον άγγελο της «εν Περγάμω» Εκκλησίας γράφει: «οίδα τα έργα σου και πού κατοικείς· όπου ο θρόνος του σατανά· και κρατείς το όνομά μου, και ουκ ηρνήσω την πίστιν μου και εν ταις ημέραις αις Αντίπας ο μάρτυς μου ο πιστός, ος απεκτάνθη παρ’ υμίν, όπου ο σατανάς κατοικεί» (στίχ. 13). Εδώ λοιπόν μνημονεύεται ονομαστικά ο άγιος Αντίπας ως «μάρτυς», «αποκτανθείς» (φονευθείς) σε μια κατάσταση τόσο σκληρή, που παρομοιάζεται με το θρόνο του σατανά.

Προς τον άγγελο της Εκκλησίας των Σάρδεων γράφει: «αλλά έχεις ολίγα ονόματα εν Σάρδεσιν, α ουκ εμόλυναν τα ιμάτια αυτών, και περιπατήσουσι μετ' εμού εν λευκοίς, ότι άξιοί εισιν. Ο νικών ούτος περιβαλείται εν ιματίοις λευκοίς, και ου μη εξαλείψω το όνομα αυτού εκ της βίβλου της ζωής, και ομολογήσω το όνομα αυτού ενώπιον του πατρός μου και ενώπιον των αγγέλων αυτού» (Αποκ. 3, 4-5). Θεωρώ ότι πρόκειται για μάρτυρες με βάση το Αποκ. 6, 11, και 7, 9-14 (στους μάρτυρες δόθηκαν «λευκές στολές» τις οποίες «λεύκαναν εν τω αίματι του αρνίου»), αλλά και τα Ματθ. 10, 32, «Πας ουν όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμπροσθεν του πατρός μου του εν ουρανοίς», και Λουκ. 12, 8, «Λέγω δε υμίν· πας ος αν ομολογήση εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, και ο υιος του ανθρώπου ομολογήσει εν αυτώ έμπροσθεν των αγγέλων του Θεού».

Προς τον άγγελο της Εκκλησίας της Φιλαδέλφειας γράφει: «οίδα σου τα έργα (…) ότι μικράν έχεις δύναμιν, και ετήρησάς μου τον λόγον και ουκ ηρνήσω το όνομά μου. (…) ότι ετήρησας τον λόγον της υπομονής μου, καγώ σε τηρήσω εκ της ώρας του πειρασμού της μελλούσης έρχεσθαι επί της οικουμένης όλης, πειράσαι τους κατοικούντας επί της γης. έρχομαι ταχύ· κράτει ό έχεις, ίνα μηδείς λάβη τον στέφανόν σου. (3, 8· 10-11).

Βλέπουμε επίσης τις ψυχές των «εσφαγμένων» κάτω από το ουράνιο θυσιαστήριο, ενώ προαναγγέλλονται κι άλλοι μάρτυρες: «Και ότε ήνοιξε την πέμπτην σφραγίδα, είδον υποκάτω του θυσιαστηρίου τας ψυχάς των εσφαγμένων διά τον λόγον του Θεού και δια την μαρτυρίαν του αρνίου ην είχον· και έκραξαν φωνή μεγάλη λέγοντες· έως πότε, ο δεσπότης ο άγιος και ο αληθινός, ου κρίνεις και εκδικείς το αίμα ημών εκ των κατοικούντων επί της γης; και εδόθη αυτοίς εκάστω στολή λευκή, και ερρέθη αυτοίς ίνα αναπαύσωνται έτι χρόνον μικρόν, έως πληρώσωσι και οι σύνδουλοι αυτών και οι αδελφοί αυτών οι μέλλοντες αποκτέννεσθαι ως και αυτοί» (Αποκ. 6, 9-11). Το στιγμιότυπο αυτό συνδέεται, κατά μία άποψη, με την πρακτική των χριστιανών να τοποθετούν λείψανα μαρτύρων στο εσωτερικό του θυσιαστηρίου των ναών (της αγίας τράπεζας) κατά την τελετή των εγκαινίων. Από ιστορικής απόψεως, αυτό συνδέεται με την τέλεση της θείας λειτουργίας πάνω στους τάφους μαρτύρων στις κατακόμβες, ενώ διαρκούσαν ακόμη οι διωγμοί.

Βλέπουμε ακόμη πλήθος μαρτύρων προερχόμενων από πολλά έθνη παριστάμενων μπροστά στο θρόνο του Θεού, με λευκή στολή και κλαδιά φοινίκων στα χέρια (όπως απεικονίζονται π.χ. στο ναό του αγίου Απολλιναρίου της Ραβέννας, 6^ος αι. μ.Χ.), οι οποίοι «λεύκαναν τις στολές τους εν τω αίματι του αρνίου», δηλ. του Ιησού Χριστού:

«Μετά ταύτα είδον, και ιδού όχλος πολύς, ον αριθμήσαι αυτόν ουδείς εδύνατο, εκ παντός έθνους και φυλών και λαών και γλωσσών, εστώτας ενώπιον του θρόνου και ενώπιον του αρνίου, περιβεβλημένους στολάς λευκάς, και φοίνικες εν ταις χερσίν αυτών (…). Και απεκρίθη είς εκ των πρεσβυτέρων λέγων μοι· ούτοι οι περιβεβλημένοι τας στολάς τας λευκάς τίνες εισί και πόθεν ήλθον; και είρηκα αυτώ· κύριέ μου, συ οίδας. και είπε μοι· ούτοι εισίν οι ερχόμενοι εκ της θλίψεως της μεγάλης, και έπλυναν τας στολάς αυτών και ελεύκαναν αυτάς εν τω αίματι του αρνίου. διά τούτο εισίν ενώπιον του θρόνου του Θεού και λατρεύουσιν αυτώ ημέρας και νυκτός εν τω ναώ αυτού. και ο καθήμενος επί του θρόνου σκηνώσει επ’ αυτούς. ου πεινάσουσιν έτι ουδέ διψήσουσιν έτι, ουδ’ ου μη πέση επ’ αυτούς ο ήλιος ουδέ παν καύμα, ότι το αρνίον το ανά μέσον του θρόνου ποιμανεί αυτούς, και οδηγήσει αυτούς επί ζωής πηγάς υδάτων, και εξαλείψει ο Θεός παν δάκρυον εκ των οφθαλμών αυτών» (Αποκ. 7, 9· 13-17).

Το απόσπασμα αυτό εξηγεί και την έντονη τιμή που απέδιδαν οι χριστιανοί εξ αρχής στους μάρτυρες, και συνέχισαν να την αποδίδουν και στους μάρτυρες κάθε εποχής (π.χ. της Τουρκοκρατίας) όλους τους αιώνες· όχι μόνο επειδή είναι οι ήρωες της πίστεως και υποδείγματα ανδρείας, αλλά και ως ταπεινή αντανάκλαση της τιμής που έχουν (και θα έχουν) από τον ίδιο το Θεό.

Τέλος, βλέπουμε τους μάρτυρες, ιδιαίτερα των εσχάτων χρόνων (της εποχής του Αντιχρίστου), καθισμένους σε θρόνους να «συμβασιλεύουν με τον Χριστό χίλια έτη»: «Και είδον θρόνους, και εκάθησαν επ’ αυτούς, και κρίμα εδόθη αυτοίς, και τας ψυχάς των πεπελεκισμένων διά την μαρτυρίαν Ιησού και διά τον λόγον του Θεού, και οίτινες ου προσεκύνησαν το θηρίον ούτε την εικόνα αυτού, και ουκ έλαβον το χάραγμα επί το μέτωπον αυτών και επί την χείρα αυτών· και έζησαν και εβασίλευσαν μετά του Χριστού χίλια έτη» (Αποκ. 20, 4). Περί της «χιλιετούς βασιλείας του Χριστού» εδώ.