Η αναγραφή της λέξης "Ιεροβάαλ" πάνω σε κεραμικό θραύσμα. 

Φωτό: Dafna Gazit, της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ.

Οι αρχαιολόγοι επίσημα ανακοίνωσαν την ανακάλυψη μιας επιγραφής 3100 ετών στην τοποθεσία Khirbet al-Ra‘i, που μερικοί πιστεύουν πως πρόκειται για την βιβλική πόλη Σεκελάκ («…και εγενήθη εισελθόντος Δαυὶδ και των ανδρών αυτού την Σεκελὰκ τη ημέρᾳ τη τρίτῃ, και Αμαλὴκ επέθετο επὶ τον νότον και επὶ την Σεκελὰκ και επάταξε την Σεκελὰκ και ενεπύρισαν αυτὴν εν πυρί….»  - Β’ Βασιλ.30:1)

Το Khirbet al-Ra‘i είναι μια μικρή αποικία περίπου 2.5 μίλια δυτικά του Λόφου Λαχίς, την σημαντική Χαναανιτική πόλη-κράτος και αργότερα το κέντρο των Ιουδαϊτών, την διάσημη για την καταστροφή της από τον Σενναχερήβ (701 π.Χ.).  Η ανασκαφή στο Khirbet al-Ra‘i – από την κοινοπραξία με το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, την Αρχή Εβραϊκών Αρχαιοτήτων και το Πανεπιστήμιο Μακουάρι – συνεχίζεται κάθε καλοκαίρι από το 2015.

Η επιγραφή περιέχει την πρωτεμφανιζόμενη αρχαιολογική αναφορά στο όνομα Ιεροβάαλ – γνωστό στην Αγία Γραφή.  («…31 και είπε Γεδεών υιος Ιωάς τοις ανδράσι πάσιν, οί επανέστησαν αυτω· μη υμείς νυν δικάζεσθε υπέρ του Βάαλ; ή υμείς σώσετε αυτόν; ος εάν δικάσηται αυτω, θανατωθήτω έως πρωϊ· ει Θεός εστι, δικαζέσθω αυτω, ότι καθείλε το θυσιαστήριον αυτού. 32 και εκάλεσεν αυτό εν τη ημέρα εκείνη Ιεροβάαλ λέγων· δικαζέσθω εν αυτώ ο Βάαλ, ότι καθηρέθη το θυσιαστήριον αυτού. …» Κριταί 6:31–32), και χρονολογείται από περίπου το 1100 προ Χριστού— πολύ κοντά στον καιρό που πολλοί μελετητές πιστεύουν πως ζούσε ο Γεδεών. Ο βιβλικός Γεδεών ζούσε στην Κοιλάδα Ιεζραέλ – περίπου σε απόσταση εκατό μιλίων πιο πέρα.  

Το όνομα Ιεροβάαλ στο κεραμικό θραύσμα – που σημαίνει κυριολεκτικά «Γένοιτο μέγας ο Βάαλ» - μας λέει πολλά για το πώς η Αγία Γραφή μπορεί να διατηρεί αυθεντικά ονόματα από αυτή την πρώιμη περίοδο της Ιστορίας του Ισραήλ.

Παρ’ ότι μεταγενέστεροι βιβλικοί συγγραφείς χρησιμοποιούσαν την λέξη «Βά-αλ» ως συγκεκριμένη αναφορά στον πολεμιστή-θεό Βά-αλ, οι πρώιμοι Ισραηλίτες πιθανότατα να πίστευαν πως η λέξη σήμαινε «κύριος», με το όνομα «Ιεροβάαλ» να σημαίνει «Μέγας ει ο κύριος», υπονοώντας τον δικόν τους Θεό, τον Γιαχβέ.   Έτσι, αν και η παρουσία του ονόματος Ιεροβάαλ θα ήταν παράξενο για Ισραηλίτη μιάς κατοπινής περιόδου, ταιριάζει πολύ μέσα την περίοδο των Κριτών.

Αεροφωτογραφία της τοποθεσίας Khirbet el-Ra‘i, κοιτώντας δυτικά προς τον παραθαλάσσιο κάμπο του Ισραήλ.

Φωτό: Emil Aladjem, Αρχή Αρχαιοτήτων Ισραήλ.

Γραμμένο με μελάνι πάνω  στα θραύσματα ενός μικρού δοχείου, σε μια αλφαβητική Χαναανιτική γραφή, το διατηρημένο όνομα ήταν πιθανότατα τμήμα μιας μεγαλύτερης επιγραφής που έχει χαθεί πλέον.  Το όνομα πιθανόν να αναγνώριζε τον ιδιοκτήτη του σκεύους, που ενδεχομένως να περιείχε κάποιο πολύτιμο υγρό όπως άρωμα.

Προς το τέλος της Εποχής του Χαλκού (περίπου 1150 προ Χριστού), η Λαχίς, η οποία  κάποιοι ισχυρίζονται πως υπήρξε τοπικό κέντρο ανάπτυξης της αλφαβητικής γραφής, καταστράφηκε και εγκαταλείφθηκε επί δύο αιώνες.  Δεν είναι γνωστές οποιεσδήποτε άλλες αλφαβητικές επιγραφές της περιοχής αυτής που να χρονολογούνται προ του 10^ου αιώνα προ Χριστού, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων από την παραπλήσια Khirbet Qeiyafa: δηλαδή, μέχρι της παρούσας εύρεσης στο Khirbet al-Ra‘i, από περίπου το 1100 προ Χριστού – την ίδια την αρχή της Εποχής του Χαλκού.  Μπορούμε να υποθέσουμε πως, μετά την καταστροφή της Λαχίς, οι κάτοικοί της Χαναάν θα κατέφυγαν στο Khirbet al-Ra‘i, φέρνοντας μαζί τους την αλφάβητο. Η τοποθεσία ξαφνικά έγινε όχι μόνο η μεγαλύτερη αποικία στην περιοχή, αλλά και ο φορέας μιας παράδοσης με αλφαβητική γραφή.

Πρόσθετες πληροφορίες

Πού είναι η Σεκελάκ του Δαυίδ;

του Volkmar Fritz

Ενώ ετράπη σε φυγή από τον βασιλέα Σαούλ, ο Δαυίδ πήγε στους Φιλισταίους, τους αρχαίους εχθρούς του Ισραήλ. Με 600 άνδρες (και τις οικογένειές τους), ο Δαυίδ παρουσιάσθηκε στον  Αγκχούς, βασιλέα της πόλης Γεθ τών Φιλισταίων ζητώντας άσυλο.  Ο Αγκχούς έδωσε στον Δαυίδ την πόλη Σεκελάκ, και ο Δαυίδ έζησε εκεί επί ένα έτος και και τέσσερις μήνες.(«…1 ΚΑΙ είπε Δαυίδ εν τη καρδία αυτού λέγων· νυν προστεθήσομαι εν ημέρα μια εις χείρας Σαούλ, και ουκ έστι μοι αγαθόν, εάν μη σωθώ εις γην αλλοφύλων και αν ή Σαούλ του ζητείν με εις παν όριον Ισραήλ, και σωθήσομαι εκ χειρός αυτού. 2 και ανέστη Δαυίδ και οι εξακόσιοι άνδρες οι μετ ‘ αυτού και επορεύθη προς Αγχούς υιόν Αμμάχ βασιλέα Γεθ. 3 και εκάθισε Δαυίδ μετά Αγχούς, αυτός και οι άνδρες αυτού, έκαστος και ο οίκος αυτού, και Δαυίδ και αμφότεραι αι γυναίκες αυτού, Αχινάαχ Ιεζραηλίτις και Αβιγαία η γυνή Νάβαλ του Καρμηλίου. 4 και ανηγγέλη τω Σαούλ ότι πέφευγε Δαυίδ εις Γεθ, και ου προσέθετο έτι ζητείν αυτόν. 5 και είπε Δαυίδ προς Αγχούς· ει δη εύρηκεν ο δούλός σου χάριν εν οφθαλμοίς σου, δότωσαν δη μοι τόπον εν μια των πόλεων των κατ ‘ αγρόν και καθήσομαι εκεί· και ινατί κάθηται ο δούλός σου εν πόλει βασιλευομένη μετά σου; 6 και έδωκεν αυτώ εν τη ημέρα εκείνη την Σεκελάκ· δια τούτο εγενήθη Σεκελάκ τω βασιλεί της Ιουδαίας έως της ημέρας ταύτης. 7 και εγενήθη ο αριθμός των ημερών, ων εκάθισε Δαυίδ εν αγρώ των αλλοφύλων τέσσαρας μήνας (Α’ Βασιλ. 27:1–7).

Λαχίς: κλειδί για την Ισραηλιτική κατάκτηση της Χαναάν;

του: David Ussishkin

Η Λαχίς είναι μια από τις τοποθεσίες-κλειδί στην Αγιογραφική αφήγηση της Ισραηλίτικης κατάκτησης της Χαναάν. Σήμερα είναι ένας από τους μεγαλύτερους (121.406 τετρ. μέτρα) και σημαντικότερους λόφους της Βιβλικής περιόδου, σε ολόκληρη την επιφάνεια του Ισραήλ. Επαρκής προμήθεια νερού από βαθειά πηγάδια, αρκετό έδαφος για καλλιέργεια, και σε τοποθεσία με χαμηλούς λόφους κατά μήκος της κεντρικής διαδρομής από την παραθαλάσσια περιοχή ως τα βουνά της Χεβρώνας – όλα συνεισέφεραν στην ευμάρεια και την ειδική σημασία της πόλης.

(«… ψόφος αρμάτων και ιππευόντων. κατοικούσα Λαχίς, αρχηγὸς αμαρτίας αυτή εστι τη θυγατρὶ Σιών, ότι εν σοὶ ευρέθησαν ασέβειαι του Ισραήλ…»  Μιχαίας 1:13)

Λόφος Λαχίς

Η τοποθεσία της βιβλικής Σεκελάκ (Khirbet el-Ra‘i ) και της Λαχίς (Lachish) σε κύκλο νοτιοδυτικά της Ιερουσαλήμ, όπου ο νεαρός Δαυίδ κρύφθηκε από τον βασιλέα Σαούλ.