Το Χακοντάτε κατέστη το κέντρο της Χριστιανικής Ιεραποστολής στη Βόρειο Ιαπωνία. Όπως μνημονεύει ο Anesaki στην «Ιστορία της ιαπωνικής θρησκείας», ο Νικολάι «προσήλκυσε αρκετούς σαμουράι από τη βορειοανατολική Ιαπωνία· ως εκ τούτου η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία (sic) έχει την πλειονοψηφία των οπαδών της στις επαρχίες αυτές»²¹.

Ένας από τους κύριους παράγοντες στην προσέλκυση των Ιαπώνων αυτών ιπποτών υπήρξε ο ζήλος του Παύλου Σαβάμπε και μερικών άλλων αξιολόγων ανθρώπων τους όποιους κατόρθωσε να ελκύσει στον Χριστιανισμό ο π. Νικόλαος Κασάτκιν²². Μεταξύ των πρώτων επιτυχιών του ήταν ο Κανάρι, ο οποίος αργότερα εξελίχθηκε σε διακεκριμένο κήρυκα, και ένας νέος διανοούμενος, ο Αράι.

Την εποχή εκείνη η πολιτική ζωή της χώρας βρισκόταν σε αναβρασμό. Τα περισσότερα μέλη της φρατρίας Σεντάι ήσαν εναντίον του αυτοκράτορα και είχαν σχέδιο να οργανώσουν ιδιαίτερη δημοκρατία στην περιοχή Γιέζο. Κατά τις εκκαθαριστικές όμως επιχειρήσεις των αυτοκρατορικών δυνάμεων είχαν υποστεί πολλές απώλειες σε ανθρώπους και γόητρο²³. Ο Αράι έστρεψε την προσοχή του προς τους κύκλους αυτούς των σαμουράι της περιοχής Σεντάι. Η νέα θρησκεία δημιουργούσε την ελπίδα διαμορφώσεως καταλλήλων συνθηκών για μια νέα τάξη πραγμάτων.

Στις αρχές του 1870 ο Αράι έφερε στο Χακοντάτε την είδηση ότι οι σαμουράι της Σεντάι ενδιαφέρονταν για τον Χριστιανισμό. Η σκέψη της προσελκύσεως στην Εκκλησία της δυναμικής αυτής ομάδας ενθουσίασε τον Σαβάμπε, ο οποίος έβλεπε στο γεγονός αυτό μία ακόμη δυνατότητα πολιτικής και πνευματικής αναμορφώσεως της Ιαπωνίας. Πολλοί από τους σαμουράι ιππότες ήσαν άνθρωποι των γραμμάτων²⁴ και ασκούσαν πολλαπλή επιρροή.

Ο Αράι, μετά από σχετικές συνεννοήσεις, απέστειλε στην ομάδα των ενδιαφερομένων σαμουράι επιστολή, στην οποία ανέπτυσσε την ιδέα, ότι η νέα θρησκεία ήταν σε θέση να δώσει νέα πνοή στη χώρα και να ενώσει όλους όσοι οραματίζονταν ένα καλύτερο μέλλον για την πατρίδα. Αρκετοί από τους παραλήπτες ενδιαφέρθηκαν για την πρόσκληση, άλλοι συμμεριζόμενοι τις σκέψεις για ενότητα του έθνους, άλλοι με την ελπίδα ότι δινόταν μια διέξοδος στη φρατρία Σεντάι για την ανάληψη νέων πρωτοβουλιών, άλλοι σκεπτόμενοι πρακτικότερα, ότι οι σχέσεις με έναν ξένο Ιερέα άνοιγαν μια πόρτα για μετάβαση στην Ευρώπη. Ορισμένοι από αυτούς αποφάσισαν να μεταβούν στο Χακοντάτε για να δουν από κοντά την κατάσταση²⁵.

Όταν η πρώτη ομάδα, που την αποτελούσαν τρία άτομα, έφθασε στην πόλη, αντιμετώπισε βαθιά απογοήτευση: ο π. Νικόλαος έλειπε στη Ρωσία· ο Σαβάμπε, τον οποίο φαντάζονταν ευκατάστατο και στην οικονομική συμπαράσταση του οποίου υπολόγιζαν, εργαζόταν για τον επιούσιο· οι Χριστιανικές ιδέες ήσαν τελείως διαφορετικές από εκείνες που είχαν φαντασθεί· όσα τους ανέπτυξε ο Αράι, επί τη βάσει ενός μικρού εγχειριδίου, τους φαίνονταν παράδοξα. Προς στιγμήν σκέφθηκαν να επιστρέψουν στον τόπο τους, αλλά ο φόβος για τα ειρωνικά σχόλια των εκεί γνωστών τους, τους οδήγησε τελικώς στην απόφαση να παραμείνουν και να ασχοληθούν κάπως περισσότερο με τη νέα θρησκεία.

Τα μέσα κατηχήσεως ήσαν πενιχρά· οι πρώτοι βαπτισθέντες, ο Παύλος Σαβάμπε και ο Ιωάννης Σακάι, είχαν βρει μια μετάφραση της Καινής Διαθήκης στην κινεζική, την οποία και μοίρασαν μεταξύ τους. Η τριανδρία των σαμουράι της Σεντάι, η οποία μετά από λίγο απέκτησε ζωηρό ενδιαφέρον για τον Χριστιανισμό, αποφάσισε να αντιγράψει το τμήμα εκείνο που είχε στην κατοχή του ο Σαβάμπε. Αργότερα έφθασε μία ακόμη Πενταμελής, ομάδα. Μεταξύ αυτών βρισκόταν ένας διαπρεπής σαμουράι, ο Καγκέτα, ο οποίος κρυβόταν από καιρό, φοβούμενος μήπως συλληφθεί από τους αντιπάλους του που είχαν εν τω μεταξύ επικρατήσει.

Ο Σαβάμπε δέχθηκε με πολλή εγκαρδιότητα τους νεοαφιχθέντες, η φιλοξενία τους όμως παρουσίαζε δυσχέρειες, διότι το σπίτι του είχε καεί και ο ίδιος έμενε σ’ ένα παράπηγμα κοντά στο παλαιό σιντοϊκό ιερό, όπου κάποτε είχε διατελέσει Ιερέας. Παρά τη στενότητα του χώρου κατόρθωσε να τακτοποιήσει όλους τους ξένους εκτός από δύο, για τους όποιους βρέθηκε κατάλυμα σε άλλο σπίτι.

Ο τέως στρατιωτικός Παύλος Σαβάμπε δεν έτρεφε παλαιότερα μεγάλη αγάπη προς τα βιβλία και τώρα δυσκολευόταν να ανταποκριθεί στις ερωτήσεις των ξένων, οι οποίοι διακρίνονταν για τη μόρφωσή τους. Για να καλύψει τις ελλείψεις του άρχισε να δανείζεται βιβλία πάνω σε διάφορα θέματα, ιδιαιτέρως δε αφοσιώθηκε στη μελέτη κινεζικών κλασικών κειμένων, ώστε να διευκολυνθεί στη χρήση της κινεζικής μεταφράσεως της Καινής Διαθήκης, την οποία είχε αποκτήσει κατά το ήμισυ.

Υπό αυτές τις συνθήκες η κατήχηση των ανησύχων σαμουράι της Σεντάι γινόταν προβληματική. Οι «κατηχητές» γνώριζαν σχετικώς λίγα πράγματα για το θέμα που ήθελαν να αναπτύξουν, ενώ οι κατηχούμενοι ήσαν δύσκολοι και απαιτητικοί. Άκουγαν διδασκαλίες τόσο επαναστατικές και παράδοξες! Ιδίως εκείνο το «αγαπάτε τους εχθρούς υμών», το οποίο, μετά τον πολιτικό αναβρασμό που είχαν ζήσει, δημιουργούσε θύελλα αντιδράσεων, διότι αποτελούσε ακατανόητη άρνηση του θεμελιώδους εθιμικού κώδικα της Ιαπωνίας.

Από τους πιο ανικανοποίητους και αντιδραστικούς ήταν ο Καγκέτα· η ιδέα της υπάρξεως Θεού του φαινόταν κυριολεκτικώς παραφροσύνη· σε πολλά ζητήματα έθετε κρίσιμες ερωτήσεις, οι οποίες έφερναν τους άλλους σε αμηχανία. Υπήρχε εντούτοις ειλικρινής αναζήτηση εκ μέρους όλων και αρκετοί τελικά κατέληξαν, παρά την ελλιπή κατατόπιση, σε εσωτερική βεβαιότητα για την ορθότητα του ευαγγελίου. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο ίδιος ο Καγκέτα έφθασε να γίνει ενθουσιώδης οπαδός της διδασκαλίας που με τόση οξύτητα είχε αρχικά αντιμετωπίσει και να εξελιχθεί σε ενθουσιώδη κήρυκα του Χριστιανισμού.

Η μικρή ομάδα δεν άργησε να αντιμετωπίσει και άλλο αδιέξοδο, το οικονομικό. Δύο από τα μέλη της αποφάσισαν να επιστρέφουν στη Σεντάι για να αναζητήσουν πόρους και να διαδώσουν αυτά στα οποία είχαν πιστέψει. Οι υπόλοιποι σκέπτονταν να τους ακολουθήσουν. Ο Σαβάμπε ήθελε πάση θυσία να τους κρατήσει στο Χακοντάτε μέχρι να επιστρέφει ο π. Νικόλαος. Για να εξασφαλίσει τη διατροφή τους έφθασε μέχρι σημείου να αποφασίσει κάτι απίθανο για ένα σαμουράι: να πουλήσει το ξίφος του. Ο υπερήφανος σαμουράι αναγκάσθηκε αργότερα να παρασκευάζει ζύθο από ρύζι για να συντηρηθεί, αλλά, καθώς ήταν ασυνήθιστος σε τέτοιου είδους εργασία, δεν είχε μεγάλη επιτυχία.

Κατά την εποχή του οικονομικού αδιεξόδου η μικρή ομάδα των κατηχουμένων είχε μια ακόμη δοκιμασία· ο Σακάι, ο οποίος εκείνη την εποχή είχε επιστρέφει στο Χακοντάτε και κέρδιζε αρκετά εργαζόμενος ως ιατρός, έδειχνε μια περίεργη αδιαφορία που πίκραινε τους υπολοίπους και ιδιαιτέρως τον Σαβάμπε· μερικοί μάλιστα, περισσότερο θερμόαιμοι, σκέφθηκαν να τον επισκεφθούν και να εκδηλώσουν την αγανάκτησή τους. Εντούτοις ο Σακάι, καθώς θα δούμε ευθύς αμέσως, δεν είχε ψυχρανθεί, όπως φαινόταν εξωτερικά.

Προηγούμενο * Επόμενο

Σημειώσεις:

21. Μ. Anesaki, μν. έργ., σ. 338.

22. Η. Kishimoto, μν. έργ., σ. 182-183. Mc Coy, μν. έργ., σ. 164.

23. Ο αυτοκράτορας Μεΐζι το έτος 1868 κατόρθωσε να καταργήσει τη στρατιωτική εξουσία του Σογκούν και να συγκεντρώσει την εξουσία στα χέρια του, μετέφερε δε την έδρα του από το Κιότο στο Τόκιο.

24. Mc Coy, μν. έργ., σ. 164.

25. Η εξιστόρηση που ακολουθεί στηρίζεται βασικά στο έργο του Cary, το οποίο, όπως αναφέρθηκε (σημ. 11), έχει ενσωματώσει την ιστορία της Ορθόδοξης Ιεραποστολής που γράφηκε στην ιαπωνική από αυτόπτες μάρτυρες (Nihon Seikyo Dendo Shi). Προς επίρρωση μόνο ορισμένων πληροφοριών προσθέτουμε κάποιες παραπομπές σε άλλους συγγραφείς. Ο Cary διευκρινίζει ότι παραθέτει συχνά αυτούσιο το υλικό της πηγής του: εξιστορεί απλώς τα γεγονότα «συνήθως με τις λέξεις των ίδιων των πρωταγωνιστών ή με τις χρησιμοποιούμενες από συγγράφεις που ανήκουν στην ίδια κοινότητα» (μν. έργ., τόμ. I, σ. 6. Παράβαλλε Η. Kishimoto, μν. έργ., σ. 182).