Εν τω μεταξύ ο π. Νικόλαος Κασάτκιν βρισκόταν στη Ρωσία. Οι επαφές του, τόσο με τους εκκλησιαστικούς παράγοντες όσο και με μερικούς σημαίνοντες λαϊκούς, ήταν καρποφόρες.

Έφθασε στη Μόσχα σε περίοδο κατά την οποία ήταν υπό μελέτη η ίδρυση της Επισκοπής του Πεκίνου. Στην πρόταση που του έγινε γι' αυτήν τη θέση, αντέταξε τη σαφή απόφασή του να εξακολουθήσει τις προσπάθειες του για τη διάδοση του ευαγγελίου στην Ιαπωνία. Τελικά, η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε την ίδρυση επίσημης Ορθόδοξης Ιεραποστολής για την Ιαπωνία, αποτελούμενης από έναν αρχιμανδρίτη, τρεις Ιερομονάχους και έναν κατηχητή²⁶. Υπεύθυνος της Ιεραποστολής ορίσθηκε ο π. Νικόλαος ο οποίος προήχθη σε αρχιμανδρίτη.

Μεταξύ του πιστού λαού πολλοί έδειξαν θερμό ενδιαφέρον για να βοηθήσουν τον Ιεραπόστολο στο έργο του. Χαρακτηριστική ήταν η προσφορά ενός μοσχοβίτη εμπόρου, ο οποίος προσέφερε δέκα χιλιάδες ρούβλια. Όταν ο π. Νικόλαος συγκινημένος ζήτησε να μάθει το όνομά του, πήρε την απάντηση, «ο Θεός γνωρίζει»²⁷.

Για τον καθορισμό των βασικών κατευθύνσεων της εργασίας των Ορθοδόξων Ιεραποστόλων ελήφθη υπόψη το κείμενο που είχε προετοιμάσει ο Κασάτκιν, στηριγμένος στη δεκαετή εμπειρία του στην Ιαπωνία. Ενώ οι κανόνες που αναφέρθηκαν προηγουμένως αναφέρονταν κυρίως στους γηγενείς κήρυκες, οι εν λόγω κατευθυντήριες οδηγίες απευθύνονται προς τους ξένους Ιεραποστόλους. Συνιστάται σ’ αυτούς ως πρωταρχικό τους χρέος:

α) Η εκμάθηση και η κατά το δυνατόν τελειοποίηση της γνώσεως της ιαπωνικής γλώσσας, τόσο της προφορικής όσο και της γραπτής.

β) Η ανάπτυξη στενών σχέσεων με τους κατοίκους, η παρακολούθηση και αφομοίωση τών ιαπωνικών κανόνων καλής συμπεριφοράς.

γ) Η αναζήτηση και καλλιέργεια των καταλλήλων προσώπων, τα οποία μετά την αποδοχή του ευαγγελίου θα είναι σε θέση να το διαδώσουν επιτυχώς. Οι καταρτισμένοι αυτοί κατηχητές, υπό την καθοδήγηση του ιεραποστόλου, θα κηρύττουν τη Χριστιανική αλήθεια συγκεντρώνοντας στα σπίτια τους, τους γνωστούς τους ή, κατά το μέτρο του δυνατού, επισκεπτόμενοι άλλα σπίτια και πόλεις.

Επιπλέον ο Ορθόδοξος Ιεραπόστολος οφείλει:

δ) Να έχει ανοικτές τις πόρτες του σπιτιού του σε όσους επιθυμούν προσωπική επαφή μαζί του και να πηγαίνει πρόθυμα όπου υφίσταται δυνατότητα μεταδόσεως του ευαγγελίου.

ε) Όταν εκφράζεται επιθυμία βαπτίσεως, να εξετάζει επιμελώς την περίπτωση και «να μη βαπτίζει κανέναν προτού βεβαιωθεί πλήρως για τη σταθερότητα» των Χριστιανικών του πεποιθήσεων.

στ) Η κατηχητική διδασκαλία πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με την ηλικία του κατηχουμένου· για τους νέους αρκούν τα βασικά, για τους ενήλικες απαιτείται πληρέστερη κατάρτιση, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν ανθρώπους άλλων θρησκευτικών πεποιθήσεων.

ζ) Μετά τη βάπτιση επιβάλλεται να ενισχύονται οι νεοφώτιστοι με προσεκτική ποιμαντική παρακολούθηση και με παροχή όλων των δυνατών λειτουργικών ευκαιριών, ώστε να ανδρωθούν στην πίστη.

η) Ιδιαίτερη φροντίδα απαιτεί η Ορθόδοξη αγωγή των παιδιών των πιστών οικογενειών με κατάλληλα Χριστιανικά βιβλία στην ιαπωνική γλώσσα και με σχετικά μαθήματα· όταν δε δοθεί θρησκευτική ελευθερία θα πρέπει να οργανωθούν σχολεία.

θ) Παράλληλα με τη μόρφωση κατηχητών είναι ανάγκη να αναζητηθούν ευσεβείς νέοι, όχι άνω των είκοσι ετών, μορφωμένοι και με διάθεση αφιερώσεως στην Εκκλησία, οι οποίοι να σταλούν σε μία ακαδημία ή ένα εκκλησιαστικό φροντιστήριο της Ρωσίας. Οι καλύτεροι ως προς τον χαρακτήρα και τις ικανότητες θα χειροτονούνται κληρικοί. Οι υπόλοιποι θα διακονούν την Εκκλησία ως ειδικευμένοι κατηχητές, δάσκαλοι, μεταφραστές²⁸.

Η νηφαλιότητα του εν λόγω προγράμματος δείχνει την οξύνοια και ωριμότητα του νέου Ρώσου αρχιμανδρίτη.

Ο Κασάτκιν επέστρεψε στην Ιαπωνία τον Φεβρουάριο του 1871, συνοδευόμενος από έναν ιερομόναχο²⁹, ο οποίος είχε εν τω μεταξύ αρρωστήσει κατά το μακρύ ταξίδι και μετά δίμηνη παραμονή αναγκάσθηκε να επιστρέψει στη Ρωσία.

Ο π. Νικόλαος, όταν πληροφορήθηκε όσα είχαν συμβεί κατά την απουσία του, ειδοποίησε αμέσως την ομάδα των σαμουράι της Σεντάι να έρθουν για συστηματική κατήχηση. Στη σχετική επιστολή που τους έστειλαν, τους ζητήθηκε να φέρουν μαζί τους άνθρωπο καταρτισμένο στην κινεζική γλώσσα για να βοηθήσει στη μεταφραστική εργασία. Οι προσκληθέντες έφθασαν σύντομα ακολουθούμενοι από ένα διανοούμενο κομφουκιανό και εγκαταστάθηκαν σε ένα οίκημα συνεχόμενο του Προξενείου, στο οποίο σχηματίσθηκε είδος σχολής. Ο π. Νικόλαος για να τηρήσει τα προσχήματα -δεδομένου ότι κατά την εποχή εκείνη απαγορευόταν ακόμη αυστηρά η Χριστιανική διδασκαλία— δίδασκε τη Ρωσική γλώσσα, καλύπτοντας έτσι κάπως την κατηχητική του δραστηριότητα.

Για να γίνει σαφέστερη η ιδιοτυπία του μικρού αυτού ποιμνίου και η διακριτικότητα του π. Κασάτκιν, αξίζει να παραθέσουμε δύο λεπτομέρειες: Λίγο μετά την επιστροφή του Ρώσου Ιεραποστόλου στην Ιαπωνία, τον επισκέφθηκε ο γιατρός Σακάι και του έδωσε ένα δέμα γεμάτο με αργυρά νομίσματα για τις ανάγκες της Εκκλησίας. Δεν είναι βέβαιο αν η πράξη του αυτή αποτελούσε έκφραση μετάνοιας ή αν η ιδέα της συλλογής χρημάτων, για να τα θέσει στη διάθεση του π. Νικολάου, ήταν από την αρχή η αιτία της «τσιγκουνιάς» του που αναφέρθηκε προηγουμένως. Πάντως ο Ιερέας επιδοκίμασε μεν την προσφορά του Σακάι, τόνισε όμως ότι αυτή θα ήταν πιο ευπρόσδεκτη στον Θεό αν είχε γίνει την περίοδο της δοκιμασίας των αδελφών του.

Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο Ορθόδοξος Ιεραπόστολος βρέθηκε προ ενός άλλου απροόπτου· ο γιατρός Σακάι μαζί με κάποιον φίλο του εξαφανίσθηκαν και ήσαν αγνοούμενοι για πολλές ημέρες· τελικά ξαναφάνηκαν κάτισχνοι. Είχαν αποσυρθεί σ’ ένα υπερώο «εν προσευχή και αυστηρά νηστεία», δεόμενοι στον Θεό να τους αξιώσει να γίνουν κήρυκες του ευαγγελίου. Κρύβοντας την ενδόμυχη συγκίνησή του, ο π. Νικόλαος τους εξήγησε ότι η Ορθόδοξη άσκηση χρειάζεται πάντοτε την καθοδήγηση ενός Ιερέα για να έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Παράλληλα προς την κατηχητική και καθοδηγητική του εργασία ο Ρώσος αρχιμανδρίτης διέθετε πολύ χρόνο για την προώθηση της μεταφραστικής εργασίας, ιδίως της Καινής Διαθήκης. Κατά την περίοδο αυτή ετοίμασε και ένα ρωσο-ιαπωνικό λεξικό, το οποίο για μια δεκαετία παρέμεινε το σημαντικότερο βοήθημα για τις δύο γλώσσες. Επίσης εκτύπωσε την Κυριακή προσευχή και μερικά σύντομα κατηχητικά βοηθήματα.

Οι συνθήκες στην ιαπωνική κοινωνία άρχισαν εν τω μεταξύ να διαφοροποιούνται. Όλα έδειχναν ότι τα αυστηρά μέτρα εναντίον της διαδόσεως του Χριστιανισμού θα περιορίζονταν. Ο Σαβάμπε διέβλεπε ότι σύντομα θα άνοιγαν οι θύρες για δημόσια αποστολική δράση και επέμενε ότι θα έπρεπε να προετοιμασθούν για μια συστηματική εξόρμηση. Γι' αυτό λυπήθηκε όταν, επιστρέφοντας από ένα ταξίδι στην ιδιαίτερη πατρίδα του, είδε ότι οι κατηχούμενοι από τη Σεντάι διέθεταν πολύτιμο χρόνο για την εκμάθηση της Ρωσικής γλώσσας. Συμμέτοχο στις απόψεις του για την απόλυτη προτεραιότητα της ευαγγελικής καταρτίσεως είχε τώρα και τον Καγκέτα, ο οποίος, διαμαρτυρόμενος σιωπηλά, απείχε από τα μαθήματα της Ρωσικής γλώσσας. Ο τέως δύσπιστος σαμουράι ήταν πλέον πεπεισμένος για τη Χριστιανική αλήθεια και ήθελε να διαθέσει όλο τον χρόνο του για την πληρέστερη αφομοίωση του ευαγγελίου.

Όλοι σχεδόν αυτοί που είχαν έρθει από τη Σεντάι έδειξαν ενδιαφέρον και δεκτικότητα για τη Χριστιανική αλήθεια και γύρω στα τέλη του 1871 αποφάσισαν να βαπτισθούν. Μεταξύ αυτών διακρινόταν ο Ιωάννης Όνο, ο οποίος από την αρχή παρουσίασε μεγάλη πνευματική ευαισθησία και αφομοιωτική ικανότητα. Ο π. Νικόλαος σκέφθηκε να τον στείλει στη Σεντάι για Ιεραποστολική εργασία. Του ανέθεσε να διαλέξει δύο συνεργάτες, τους οποίους ο Όνο βρήκε στα πρόσωπα του Πέτρου Σασακάουα και του Ιακώβου Tακάγια. Τα έξοδα της συντηρήσεώς τους θα καλύπτονταν από τους ίδιους.

Ο π. Νικόλαος για κάποιο διάστημα φρόντισε με ειδικές συναντήσεις να καταρτίσει το τριμελές αυτό κλιμάκιο τόσο σε θεολογικά ζητήματα, όσο και σε πρακτικές μεθόδους ευαγγελισμού³⁰. Μετά την αναχώρηση της Ιεραποστολικής ομάδας για τη Σεντάι, ο Παύλος Σαβάμπε πήγε στο Τόκιο προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος για τη μετακίνηση του κέντρου της Ορθόδοξης ιεραποστολικής προσπάθειας.

Προηγούμενο * Επόμενο

Σημειώσεις:

26. Ο. Cary, μν. έργ., σ. 390. J. Glazik, μν. έργ., σ. 181. Παράβαλλε «Η Ορθόδοξος Εκκλησία εν Ιαπωνία», Θρησκευτική Φωνή, 1 (1880), σ. 82. «Οι εν Ιαπωνία Χριστιανοί Ιεραπόστολοι και αι σχετικαί αυτών πρόοδοι», Εκκλησιαστική Αλήθεια, 2 (1881. -82), σ. 671. «Η θρησκευτική κατάστασις εν τη σημερινή Ιαπωνία», Εκκλησιαστική Αλήθεια, 23 (1903), σ. 418.

27. Ο. Cary, μν. έργ., σ. 390.

28. Κατά λέξη γερμανική μετάφραση δημοσίευσε ο Glazik, μν. έργ., σ. 181-183.

29. Ο Glazik, μν. έργ., σ. 185, γράφει ότι ο Κασάτκιν πήγε στην Ιαπωνία μόνος. Το περιοδικό Εκκλησιαστική Αλήθεια, 10 (1890), σ. 36, αναφέρει ότι αναχώρησε μαζί με τρεις συνεργάτες. Η ακριβής πάντως πληροφορία είναι αυτή που γράφεται εδώ (Ο. Cary, μν. έργ., σ. 390).

30. Ο. Cary, μν. έργ., σ. 391-393.