Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Βιβλία, Διωγμοί, Ιστορία και Ιεραποστολή

ΣΤ. Το υπερφυσικό στοιχείο στα συναξάρια – Σύγκριση Μαρτύρων & Νεομαρτύρων

3. Ο άγιος Αχμέτ ο Κάλφας, μεταξύ συναξαρίου και οθωμανικών πηγών

Μια περίπτωση νεομάρτυρα, για τον οποίο ο άγιος Νικόδημος γράφει μόνον ένα σύντομο σημείωμα, ενώ άλλοι χριστιανοί, παλαιότεροι του αγίου Νικοδήμου, γράφουν περισσότερα, και του οποίου η ιστορία ανακαλύφθηκε βήμα προς βήμα στις οθωμανικές πηγές, είναι ο άγιος Αχμέτ ο Κάλφας († 1682 κατά τον άγιο Νικόδημο ή 1681 κατά το έγγραφο της καταδίκης του). Οι οθωμανικές πηγές επιβεβαιώνουν την ιστορία του με κάποιες διαφορές, που όμως δεν κλονίζουν το κείμενο του αγίου Νικοδήμου και την τιμή του μάρτυρα ως αγίου από τους χριστιανούς.

Οι σημαντικότερες διαφορές είναι ότι στις οθωμανικές πηγές, αλλά και σε μία χριστιανική, ο άγιος ονομάζεται Μεχμέτ και όχι Αχμέτ, και ότι στην αφήγηση ενός Οθωμανού συναδέλφου του και πιθανώς φίλου του, εμφανίζεται να μην παραδέχτηκε πως είναι χριστιανός, αλλά να βεβαίωσε «την Ενότητα του Αιωνίου Θεού και πως δεν έχει επιδείξει καμία ανάρμοστη συμπεριφορά έξω από τον καθοσιωμένο ιερό νόμο του Μωάμεθ» και όμως εκτελέστηκε λόγω της εμπάθειας του δικαστή, επειδή παλαιότερα είχε κάνει κάποια σατιρικά σχόλια στο νομοθετικό έργο του· όμως στο έγγραφο της καταδικαστικής απόφασης εναντίον του αυτό το στοιχείο – που θα ήταν και παράλογο να μην τον αθωώσει, δεδομένου ότι, αν αληθεύει, έγινε γνωστό, όπως είδαμε, και ο δικαστής δεν θα μπορούσε να τον καταδικάσει χωρίς συνέπειες – δεν αναφέρεται καθόλου, οι δε χριστιανοί δεν θα αναγνώριζαν ως άγιο, και μάλιστα με έμφαση (δύο καταγραφές ήδη, πολύ αναλυτικές, πριν τον άγιο Νικόδημο), έναν γνήσιο μουσουλμάνο Τούρκο που καταδικάστηκε από παρεξήγηση.

Τα ονόματα, τώρα, Αχμέτ και Μεχμέτ συνδέονται. «Αυτό οφείλεται στα κοινά τους σύμφωνα, που είναι η βάση της αραβικής γλώσσας. Γι' αυτό το Κοράνι, στη σούρα 61, 6,γράφει πως ο Ιησούς προφήτεψε δήθεν τον ερχομό ενός επόμενου προφήτη, του “Αχμέτ”, ο οποίος υπονοεί το Μωάμεθ! Αυτό με κάνει να πιστεύω πως δεν είναι λάθος να ονομάζεται Αχμέτ ο άγιος από τους χριστιανούς, ακόμη κι αν τον φώναζαν Μεχμέτ στην καθημερινότητά του - ή, κι αν είναι λάθος, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί έγινε... Ας σημειώσουμε πως ο καθηγητής Γ. Πιπεράκις, στο Πανάγιον, σελ. 107 & 255, αναφέρει τον άγιο ως “Αχμέντ (Μωάμεθ)”. Ως πηγές αναφέρει τα αγιολόγια: αθωνικό (Σιμωνόπετρας), ελληνικό και Ρώσων της Διασποράς, δυστυχώς χωρίς περισσότερες λεπτομέρειες (έχει βέβαια γενική βιβλιογραφία στις σελ. 22-24 με τα στοιχεία των συγκεκριμένων αγιολογίων)».

Διεξοδική παρουσίαση του θέματος μπορείτε να διαβάσετε στην ανάρτηση «Υπήρξε ο Τούρκος άγιος Αχμέτ;», εδώ (απ’ όπου και το παράθεμα).

Η περίπτωση του αγίου Αχμέτ (ή Μεχμέτ) του Κάλφα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της ιστορικής επιβεβαίωσης ενός μάρτυρα με την ανακάλυψη των πρωτογενών πηγών πολλά χρόνια μετά το μαρτύριό του. Αναφέραμε επίσης, στην εισαγωγή του προηγούμενου κεφαλαίου, την περίπτωση της ανακάλυψης του καταδικαστικού εγγράφου κατά του αγίου Ματθαίου του εκ Γερακαρίου (που ήταν εντελώς άγνωστος μέχρι τότε), 230 χρόνια μετά το μαρτύριό του, και την ανάδειξή του μόλις άλλα 60 χρόνια αργότερα. Αυτό μάλιστα το έγγραφο περιέχει στοιχεία γνωστά και από τα συναξάρια, όπως την απάντηση του νεομάρτυρα προς το δικαστή «χριστιανός εγεννήθηκα και χριστιανός θ’ αποθάνω», την οποία «επανέλαβε πολλές φορές» και η οποία οδήγησε στην καταδίκη του.