Η Ακαδημαϊκή Θεολογία κατά τον Αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο τού Έσσεξ

Διπλωματική Μεταπτυχιακή εργασία

π. Matthew Penney

Εικόνα: π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Θεολογική Σχολή Τμήμα Θεολογίας

Αριθ. Μητρ. 1544

Τομέας Δογματικής Θεολογίας

Σύμβουλος Καθηγητής: κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης

Θεσσαλονίκη 2013.

Συντομογραφίες

Pg Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca, 162 τόμ., εκδ. J. P. Migne, Paris, 1857-1866.

*** Μετά την πρώτη και πλήρη αναφορά στο πηγαίο υλικό, οι υπόλοιπες παραπομπές γίνονται με παράθεση μόνο του τίτλου, χωρίς αναγραφή του ονόματος του π. Σωφρονίου.

Πρόλογος

Αρκετά χρόνια με απασχολούσε το ερώτημα «Τι είναι η θεολογία;» Ποια η διαφορά της Ορθόδοξης θεολογικής παράδοσης και της σχολαστικής των Δυτικών; Τα ερωτήματα αυτά κατέχουν ιδιάζουσα θέση στην προσωπική μου συνείδηση ως προσήλυτου στην Ορθοδοξία αλλά και γενικότερα στον τόπο καταγωγής μου τη Βόρειο Αμερική. Στο δυτικό κόσμο καθίσταται αναγκαία η απάντηση στα συγκεκριμένα ερωτήματα για όσους θέλουν να γνωρίσουν και να μαρτυρήσουν την πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Μελετώντας τα συγγράμματα του αειμνήστου Αρχιμανδρίτη Σωφρονίου (Σαχάρωφ) του Έσσεξ, διαπίστωσα ότι είναι δυνατόν να απαντηθεί η σχέση μεταξύ αγιοπνευματικής και διανοητικής θεολογίας, μεταξύ εμπειρίας του Αγίου Πνεύματος και της λειτουργίας που καλείται να επιτελέσει η ακαδημαϊκή θεολογία. Καρπός αυτής της μελέτης είναι η συγκεκριμένη συγγραφή.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ βαθέων τον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Δημήτριο Τσελεγγίδη, για την ευκαιρία που μου έδωσε να μελετήσω το συγκεκριμένο θέμα και την αμέριστη συμπαράστασή του. Ευχαριστίες οφείλω στη σύζυγό μου, διακόνισσα Κατερίνα, για τη βοήθεια και τη στήριξη όλα αυτά χρόνια. Θερμές ευχαριστίες αναπέμπω και στον πνευματικό μου πατέρα για τις προσευχές και την καθοδήγησή του. Τέλος θα ήταν παράλειψη να μην ευχαριστήσω και όλους εκείνους που με ενθάρρυναν στη συγγραφή αυτού του πονήματος.

π. Matthew Penney

20 Δεκεμβρίου, 2012, Αγ. Ιγνατίου Ιερομάρτυρος του Θεοφόρου.

Πρόλογος

Συντομογραφίες

Εισαγωγή

I. Η γνώση κατά τον Αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο

Α. Θεολογική Γνωσιολογία

1. Οι τρεις μορφές γνώσης στους ανθρώπους

2. Γνώσις προσωπική

3. Γνώσις ως κοινωνία και ένωση

4. Γνώσις υπαρξιακή

Β. Φιλοσοφική και επιστημονική γνώση

Γ. Χαρισματική γνώση

 

II. Οι προϋποθέσεις της χαρισματικής γνώσεως

Α. Η πίστη της Εκκλησίας

Β. Η άσκηση της Εκκλησίας

1. Η τήρηση των εντολών

2. Μνήμη θανάτου και φόβος του Θεού

3. Μετάνοια

4. Δάκρυα

5. Ταπείνωση

6. Προσευχή

7. Αγάπη

III. Βιωματική προσέγγιση του δόγματος και «Δογματική Συνείδηση»

A. Η βαθύτερη σημασία του δόγματος

B. Η βίωση του δόγματος. Πράξει Χριστόμορφος

Γ. Η «Δογματική Συνείδηση»

1. Βιωματική εμπειρία και δογματική συνείδηση: Διάκριση πνευμάτων

2. Έκφραση εμπειρικής αποκαλυφθείσας θεολογίας

Δ. Χαρισματική θεολογία

IV. Τα όρια της ακαδημαϊκής θεολογίας

Α. Προσεγγίζοντας διανοητικά την εμπειρία του Αγίου Πνεύματος

B. Οι «πειρασμοί» της ακαδημαϊκής θεολογίας

1. Περί λογικού και φαντασίας

2. Περί της υπερηφάνειας

V. Ο ρόλος της ακαδημαϊκής θεολογίας

Α. Η έκθεση της πίστης, της χαρισματικής θεολογίας

Β. Η οριοθέτηση της φιλοσοφίας και η σωστή χρήση της διάνοιας

Γ. Η συμπόρευση με τους Αγ. Πατέρες και ο βηματισμός στα ίχνη της ιεράς παράδοσης

Δ. Ο τρίτος τύπος των ανθρώπων: η διανοητική ζωή στενά συνδεδεμένη με την αγιοπνευματική

Συμπεράσματα

Βιβλιογραφία