Νεοπαγανιστικές απάτες

Απάντηση στις συκοφαντίες τού Νεοπαγανισμού

Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Ρώμη, Φιλόσοφοι και Προσωπικότητες

 

Ο Πλήθων Γεώργιος Γεμιστός χωρίς μάσκα:

Ένας φεουδάρχης που δίδασκε την… κοινοκτημοσύνη, οπαδός της ισλαμικής πολυγαμίας και της θανατικής ποινής για άπιστους και ομοφυλόφιλους

Papyrus 52

Αφιερωμένο στους νεοπαγανιστές, στο blog Ροΐδη Εμμονές, στον Καλόπουλο και τους λοιπούς ομόφρονες

 

Περιεχόμενα

 

1. Εισαγωγικά

Τα ιδεολογικοποιημένα κείμενα του διαδικτύου που επιτίθενται στην Εκκλησία και τον Χριστιανισμό, επειδή ακριβώς έχουν ως στόχο να αναδείξουν, όχι την αλήθεια, αλλά την «ανωτερότητα» της αντιχριστιανικής ιδεοληψίας, έχουμε αποδείξει ότι ως πρώτη ύλη έχουν το ψέμα, τη φαντασία τους, την πλαστογράφηση και τις αποκρύψεις όσων γεγονότων δεν εξυπηρετούν τις ιδεολογικές εμμονές τους.

Στο συγκεκριμένο άρθρο, αποφασίσαμε να αποκαλύψουμε τα σκοτεινά σημεία της ιδεολογίας και της προσωπικότητας ενός «ήρωα» του διαδικτυακού (και όχι μόνο) αντιχριστιανισμού, του γνωστού παγανιστή φιλοσόφου, Πλήθωνα Γεωργίου Γεμιστού (Κων/πολη 1360 - Μυστράς 1452[1]).

(με πράσινη γραμματοσειρά θα παραπέμπουμε σε αυτούσιες φράσεις ή απόψεις των κειμενογράφων στους οποίους απαντάμε)

 

2. Ο Πλήθων Γεμιστός δίδασκε υποκριτικά την «κοινοκτημοσύνη», όμως εξοικονομούσε φέουδα και χρήμα με αυτοκρατορικά χρυσόβουλα …

Δεν θα το κρύψουμε ότι ο γνωστός τηλεοπτικός αστέρας, δήθεν άθεος και σφόδρα νεοπαγανιστής, Μιχάλης Καλόπουλος αποτελεί για εμάς αστείρευτη πηγή υλικού για διάψευση. Τα κείμενα που γράφει φανερώνουν πάντα ιδεολογική στόχευση αλλά και άγνοια του αντικειμένου. Έτσι και στην περίπτωση του Πλήθωνα Γεμιστού, τα όσα έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα του είναι εκτός πραγματικότητας:

«Ο Πλήθων αρνιόταν ακόμη την έγγειο ιδιοκτησία, γιατί έβλεπε σ’ αυτήν την γενομένη αδικία σε βάρος του Ελληνικού λαού. Διέβλεπε ακόμη και την αντίδραση των γαιοκτημόνων στο πρόγραμμά του, που έχοντας τεράστιες εκτάσεις ζούσαν πλουσιοπάροχα, αφήνοντας τον Ελληνικό λαό να πεθαίνει μέσα στην πείνα και την εξαθλίωση. Οι γαιοκτήμονες αντιδρούσαν στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Πλήθωνα, γιατί έβλεπαν σ’ αυτό τον περιορισμό των προνομίων τους και όχι μόνον».

Όπως, φαίνεται, το μόνο που δεν μας είπαν ακόμα ο Καλόπουλος, οι νεοπαγανιστές και το blog Ροΐδη Εμμονές, είναι ότι ο Πλήθων ήταν ο… Ρομπέν των Δασών! Γι’ αυτό, τους καλούμε να ρίξουν μια ματιά στα παρακάτω αυτοκρατορικά αργυρόβουλα με τα οποία ο «κυρ Γεώργιος ο Γεμιστός» έπαιρνε στην κατοχή του ολόκληρες περιοχές-φέουδα για να τσεπώνει τις εισπράξεις από τον μόχθο των αγροτών!

 

(Miklosich Franz-Muller Joseph, «Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana», τόμ. 3, Vindobonae 1865, σελ. 173-174)

 

Όπως βλέπουμε πεντακάθαρα και αδιάψευστα, τον Νοέμβριο του 1427, ο Δεσπότης του Μυστρά, Θεόδωρος Β΄ (1407-1443), παραχωρεί φέουδα στον μέγα υποκριτή και δήθεν «οπαδό της κοινοκτημοσύνης», Πλήθωνα Γεμιστό. Μάλιστα, στο σχετικό αργυρόβουλο υπάρχει και πρόβλεψη κληρονομικής μεταβίβασης των φέουδων στα παιδιά και στα εγγόνια του («…οι γνήσιοι παίδες αυτού […] ως και οι τούτων παίδες»)! Και ενώ η ψευδοϊστορία του διαδικτύου μας λέει ότι ο Πλήθων, τάχα, ήρθε σε ρήξη με τους γαιοκτήμονες που έπιναν το αίμα του λαού, στην πραγματικότητα, ο Γεμιστός ήταν και ο ίδιος γαιοκτήμονας και έπινε από το ίδιο ακριβώς… αίμα που έπιναν και οι άλλοι φεουδάρχες!

Ακόμη χειρότερα, ο Πλήθων, για τον οποίο ο Καλόπουλος λέει παραμύθια στους οπαδούς του ότι «αρνιόταν την έγγειο ιδιοκτησία»(!), μόλις τον επόμενο χρόνο παίρνει το αργυρόβουλο που είχε στην κατοχή του, το πηγαίνει στον αυτοκράτορα και τον παρακαλάει να επικυρώσει τα φέουδα και με χρυσόβουλο ώστε να σιγουρέψει τα κέρδη του!

(Miklosich Franz-Muller Joseph, «Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana», τόμ. 3, Vindobonae 1865, σελ. 174-176)

 

Έτσι λοιπόν, τον Οκτώβριο του 1428, ο Πλήθων πηγαίνει στον Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο (1425-1448) και καθώς μαθαίνουμε, «ο ειρημένος κυρ Γεώργιος ο Γεμιστός, παρεκάλεσεν, ίνα πορίσηται και χρυσόβουλλον της βασιλείας μου, εις πλείονα την αυτού ασφάλειαν»[2]!

Για να βλέπουν λοιπόν οι αναγνώστες των νεοπαγανιστών, των Καλόπουλων και των Ροϊδηδων, τι παραμύθια τους σερβίρουν για τους δήθεν προοδευτικούς «ήρωες», τους οποίους φτάνουν στο σημείο να μας τους παρουσιάζουν και σαν προδρόμους του… σοσιαλισμού!

Και βεβαίως, όπως φαίνεται από το επόμενο αργυρόβουλο, τα παιδιά του Πλήθωνα έχουν εξασφαλιστεί και πηγαίνουν και αυτά με τη σειρά τους να εισπράξουν τα οφέλη της αυτοκρατορικής εύνοιας προς τον πατέρα τους:

(Miklosich Franz-Muller Joseph, «Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana», τόμ. 3, Vindobonae 1865, σελ. 225-227)

 

Όπως βλέπουμε, τον Ιούλιο του 1450, λίγο πριν πεθάνει ο «οπαδός της κοινοκτημοσύνης» Πλήθων Γεμιστός, τα παιδιά του Δημήτριος και Ανδρόνικος, με το αργυρόβουλο του παλαιότερου Δεσπότη στα χέρια τους, πηγαίνουν στον Δεσπότη του Μυστρά, Δημήτριο (1449-1460) και επικυρώνουν ξανά τα φέουδα και το χρήμα που θα εισπράξουν από τους χωρικούς που ζουν σε αυτά…

Επομένως, όταν μιλάμε για τον Πλήθωνα, «δεν ευρισκόμεθα προ ενός επαναστάτου ή μαχητού, αλλ’ απλώς προ παραδόξου λογίου, ο οποίος τον μεν εαυτόν του έταξε μεταξύ των αρχόντωντους οποίους έπρεπε να συντηρούν οι γεωργοί, προέβλεψε δε τρόπον καθ’ ον οι γεωργοί ούτοι θ’ ανείχον τα βάρη και των γεωργικών εργασιών, της παραγωγής, και της στρατιωτικής υπηρεσίας. Αυτή είναι η διαφημιζομένη ‘’κοινοκτημοσύνη’’ και μεταρρύθμισις η προταθείσα υπό του Γεμιστού»[3].

Τελικά, φαίνεται πως «ήταν πολλά τα λεφτά Πλήθων» (που λέει και το κινηματογραφικό ρητό)…

 

3. Ο Πλήθων Γεμιστός εισάγει την ισλαμική πολυγαμία στη δήθεν «ελληνική» του θρησκεία.

Η δεύτερη αναφορά που θα κάνουμε στις ιδέες του Πλήθωνα είναι η θέσπιση της πολυγαμίας που κάνει στους «Νόμους» του. Εννοείται ότι αυτή η πολυγαμία αφορούσε μόνο τους άνδρες, οι οποίοι μπορούσαν σύμφωνα με τον Γεμιστό να διατηρούν… χαρέμια!

(Πλήθων Γεμιστός Γεώργιος, «Νόμων συγγραφής τα σωζόμενα», Adolf M. Hakkert, Amsterdam 1966, σελ. 12)

 

Δυστυχώς, το ιστ΄ κεφάλαιο από το τρίτο βιβλίο των «Νόμων» δεν σώθηκε, και έτσι γνωρίζουμε ότι «επέτρεπεν την πολυγαμίαν»[4] από τα περιεχόμενα των βιβλίων του που έχουν σωθεί (βλ. παραπάνω εικόνα) αλλά και από αναφορές τρίτων. Όπως γράφει ο Arnold Toynbe:

«Η επιδοκιμασία της πολυγαμίας από τον Πλήθωνα μπορεί πράγματι να έχει την έμπνευσή της στο Ισλάμ, όπως ο Γεννάδιος βεβαιώνει ότι την έχει»[5].

Για ποιον λόγο νομοθετούσε υπέρ της πολυγαμίας ο Πλήθων, δεν βρήκαμε την πληροφορία. Ο Σχολάριος, αν και γνωρίζει ότι το νομοθέτημα του Γεμιστού πηγάζει από ισλαμική επιρροή, εντούτοις δεν παραθέτει τους λόγους θέσπισής του και απλά το περιγράφει:

«Οικονομίας δε περί πραγματευόμενος, ενί ανδρί πλείους γυναίκας αξιοί συνάπτεσθαι τε και συνοικείν»[6].

Άραγε είχε στο νου του ο Πλήθων ένα καθεστώς που θα παρήγαγε πολλά παιδιά άρα και στρατιώτες; Διότι, όταν αναφερόμαστε στην περίφημη μεταρρύθμιση που είχε στον νου του ο Γεμιστός, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε το εξής που σημειώνει ο Νικόλαος Τωμαδάκης:

«Κίνητρον της προτεινομένης μεταρρυθμίσεως δεν ήτο η κοινωνική δικαιοσύνη, αλλ’ η ανάγκη οργανώσεως του στρατού»[7].

Ίσως λοιπόν τα χαρέμια του Ισλάμ έδωσαν στον Πλήθωνα την ιδέα ότι στη στρατοκρατική οργάνωση της Πολιτείας του, η θέσπιση της πολυγαμίας ήταν απαραίτητη για την ενδυνάμωση του στρατού.

Βεβαίως, η πολυγαμία δεν ήταν το μόνο που φαίνεται να υιοθέτησε από το Ισλάμ, καθώς διατύπωσε και ανάλογες απόψεις «στη νομοθεσία του για τον πόλεμο, τις θυσίες, τη διατροφή, τα οινοπνευματώδη, τις προσευχές»[8].

Ας έχουν λοιπόν υπόψη τους οι νεοπαγανιστές ότι η θρησκεία του Πλήθωνα «δεν ήταν καν μια γνήσια αναβίωση του προχριστιανικού θρησκευτικού παρελθόντος των Ελλήνων»[9], αλλά ένας αχταρμάς από δοξασίες με ολίγη από χαρέμια και θρησκευτικά δόγματα του Ισλάμ...

 

4. Ο Πλήθων Γεμιστός, στο θρησκευτικό του μόρφωμα, προβλέπει να καίγονται ζωντανοί: α) όσοι διαφωνούν με τις ιδέες του, β) οι κτηνοβάτες και γ) οι ομοφυλόφιλοι.

Δυστυχώς, όσοι πολεμούν την Εκκλησία δεν έμαθαν να μελετούν καλά πριν μας προβάλουν τους «ήρωες» τους. Για παράδειγμα, πριν από δυόμιση περίπου χρόνια είχαμε γελοιοποιήσει τους κειμενογράφους του blog Ροΐδη Εμμονές, αποκαλύπτοντας ποιος πραγματικά ήταν ο Ανδρέας Λασκαράτος μέσα από τα έργα του ίδιου του συγγραφέα (βλ. τα δύο άρθρα, ΕΔΩ και ΕΔΩ). Πράγματι, πολύς κόσμος είχε γελάσει τότε, βλέποντας ότι οι δύο φανατικοί είχαν φτιάξει ένα blog γεμάτο με κηρύγματα κατά της ανηθικότητας, των εθνοπροδοτών κ.λπ., αλλά είχαν επιλέξει ως διαδικτυακή τους ταυτότητα τον άθλιο γαλαζοαίματο φεουδάρχη Ανδρέα Λασκαράτο, που ήταν υποτελής στους κατακτητές της χώρας και εξύβριζε και συκοφαντούσε χωρίς στοιχεία όλους εκείνους που δεν ανήκαν στην παράταξη των δωσίλογων, και μάλιστα καταδικάστηκε γι’ αυτό! Και φυσικά, για την ταυτότητα αυτή δεν ευθύνεται μόνο εκείνος που την υιοθέτησε, αλλά και ο «συνάδελφός» του που επίσης την αποδέχτηκε έχοντας βαθιά μεσάνυχτα για το ποιος ήταν ο Λασκαράτος (μάλιστα, σχεδόν τον λυπηθήκαμε, όταν είδαμε τον κάτοχο της εν λόγω διαδικτυακής ταυτότητας, σε συζήτηση σε blog αριστερών, να προσπαθεί να δικαιολογηθεί για την ανοησία του, λέγοντας αρχικά ότι πήρε το ψευδώνυμο αυτό τυχαία(!), όμως μετά ισχυρίστηκε πως ο Λασκαράτος ήταν ηθικός(!) όμως δεν συμφωνεί… με τα πιστεύω του!).

Έτσι λοιπόν και στην περίπτωση του Πλήθωνα Γεμιστού, οι αθεο-νεοπαγανιστές τον επικαλούνται μονίμως ως τον «προοδευτικό» που ήταν ενάντια στην «κακή» ρωμαϊκή νομοθεσία, όμως δεν έχουν ιδέα για τα πιστεύω του, καθώς «ο Πλήθων, στους Νόμους του, θεσπίζει την ποινή του θανάτου για όποιον εγείρει αντιρρήσεις στα θεσπίσματά του»[10] (βλ. την παρακάτω εικόνα)!

(«Όποιος διαφωνεί μαζί μας, θα τον καίμε ζωντανό»: Πλήθων Γεμιστός Γεώργιος, «Νόμων συγγραφής τα σωζόμενα», Adolf M. Hakkert, Amsterdam 1966, σελ. 126)

 

            Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πλήθων παρουσιάζεται «επιτάσσων θάνατον κατά των ανθισταμένων εις την διδασκαλίαν αυτού»[11], παρά το γεγονός ότι όσο ζούσε απόλαυσε τιμές και εισέπραξε πλούτο από ηγεμόνες που πρέσβευαν τα αντίθετα με αυτόν. Φανταστείτε λοιπόν να είχε καταφέρει ο Πλήθων να προσηλυτίσει κόσμο στην ιδεολογία του τι ολοκαύτωμα θα περίμενε τους αντιπάλους του…

            Και βεβαίως, η ποινή της εκτέλεσης επιβάλλεται και στην περίπτωση της αξιοκατάκριτης κτηνοβασίας (συνουσία με ζώο) αλλά και στην μισητή για τον Πλήθωνα ομοφυλοφιλία (αρρενομιξία), για την οποία επίσης προβλεπόταν η θανατική καταδίκη:

(Πλήθων Γεμιστός Γεώργιος, «Νόμων συγγραφής τα σωζόμενα», Adolf M. Hakkert, Amsterdam 1966, σελ. 124)

 

            Όπως βλέπουμε, ο κτηνοβάτης στο σύστημα του Πλήθωνα καίγεται ζωντανός (μάλιστα μαζί του θα καίγεται και το… «θηρίον» που υπέστη την κακοποίηση!), και βεβαίως, η ίδια τύχη με τους κτηνοβάτες περιμένει και τους ομοφυλόφιλους: οι παθητικοί αλλά και οι ενεργητικοί ομοφυλόφιλοι, θα πληρώσουν ακριβά τις προτιμήσεις τους, καθώς ο Πλήθων προβλέπει και για τους δύο να καίγονται ζωντανοί

Αυτά λοιπόν παθαίνουν, όσοι χρησιμοποιούν το αντιεπιστημονικό ολίσθημα του αναχρονισμού για να κρίνουν διατάξεις της ρωμαϊκής νομοθεσίας που αφορούν παλαιότερες εποχές και συνθήκες. Και επειδή, έχοντας βαθιά ιστορική άγνοια, ηρωοποιούν ανθρώπους σαν τον Πλήθωνα, το τέχνασμα τους γυρνά πίσω σαν μπούμερανγκ.

 

5. Υβρίζουν την Εκκλησία με την δικαιολογία ότι χάθηκε το Βυζάντιο επειδή οι ορθόδοξοι ήταν «ανθενωτικοί», τιμούν όμως τον Πλήθωνα Γεμιστό έχοντας άγνοια ότι ήταν και αυτός κατά της ένωσης με τους Δυτικούς...

Κοινός τόπος για όλα τα αθεο-νεοπαγανιστικά διαδικτυακά λιβελλογραφήματα, είναι το να υβρίζουν τους ορθοδόξους, επειδή, τάχα, ήταν «φανατικοί» με τα «δόγματα», και από «στείρο αντιδυτικισμό», άφησαν το Βυζάντιο να χαθεί και δεν ζήτησαν την βοήθεια των Λατίνων!

Όμως, αυτό το «επιχείρημα», φέρνει όσους το επικαλούνται σε δύσκολη θέση, διότι οφείλουν να μας εξηγήσουν για ποιον λόγο ο Πλήθων Γεμιστός ήταν ανθενωτικός και μάλιστα ένας από τους φανατικούς υποστηρικτές των ορθοδόξων θέσεων;! Για ποιον λόγο «ο Πλήθων, όπως και ο Σχολάριος, είχαν εκδηλωθεί κατά της ένωσης με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία»[12] και για ποιον λόγο αποχώρησε ο Πλήθων από την Φλωρεντία παρέα με τον Σχολάριο, χωρίς να υπογράψουν και οι δύο τον ενωτικό όρο[13];!

Όπως σημειώνει ο καθ. Νικόλαος Τωμαδάκης:

«Ο ιστορικός της Συνόδου Σίλβεστρος Συρόπουλος επανειλημμένως παρέδωκεν εις την ιστορίαν του τα της συμβολής και δράσεως του Γεμιστού εις την Σύνοδον. Ήτο ο αδιάλλακτος εις τας απόψεις της Ελληνικής Ορθοδοξίας»[14]!

Ακόμα και το υμνητικό για τον Πλήθωνα, βιβλίο του καθ. Λεωνίδα Μπαρτζελιώτη, μας βεβαιώνει ότι ο Πλήθων ήταν ανθενωτικός και δεν πίστευε στα αποτελέσματα της «ένωσης» με τους παπικούς:

«Αντέδρασε καίρια στους εκβιασμούς της Δύσεως για την ένωση των εκκλησιών με την διατύπωση σοβαρών επιφυλάξεων για τα μηδαμινά ή ελάχιστα αποτελέσματα μιας ενώσεως της οποίας τα κίνητρα ήσαν καθαρώς πολιτικά ή επιχειρησιακά»[15].

Πράγματι λοιπόν, ενώ κάποιοι φανατικοί λένε ότι οι ανθενωτικοί, δήθεν «παρέσυραν και την Ελλάδα στην υποδούλωση», ο ίδιος ο Πλήθων τους διαψεύδει!

Το Βυζάντιο δεν είχε καμία απολύτως ελπίδα! Απλώς δεν υπήρχε άλλη διέξοδος για τους βυζαντινούς στον ορίζοντα. Γι’ αυτό υπέμειναν στη Φερράρα και στη Φλωρεντία τόσους εξευτελισμούς, όμως, για όλα υπάρχει και ένα όριο. Οι παπικοί ζητούσαν τα πάντα χωρίς να εγγυώνται για τίποτε απολύτως. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄, μάταια περίμενε να δει δίπλα στον πάπα τους ισχυρούς ηγεμόνες της Δύσης με σχέδια έτοιμα για τη διάσωση του Βυζαντίου. Κανείς δεν εμφανίστηκε, και όλοι είχαν καταλάβει πλέον ότι ο πάπας έδινε κενές υποσχέσεις και «επιταγές χωρίς αντίκρισμα» περί στρατιωτικής βοήθειας. Απώτερος σκοπός του ήταν να εξαπατήσει τους ορθοδόξους και να πετύχει την «ένωση εκκλησιών», μόνο και μόνο για να κερδίσει τις εντυπώσεις έναντι των εσωτερικών του αντιπάλων που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την υπερτροφική, πλέον, αυθεντία του παπικού θεσμού (για όλες τις λεπτομέρειες, βλ. το πολύ καλό άρθρο του «Αντιαιρετικού» ΕΔΩ).

Τελικά όμως δεν σκέφτηκαν, ότι εφόσον υβρίζουν τους ανθενωτικούς της ορθοδοξίας, την ίδια στιγμή χωρίς να το θέλουν, με το ίδιο υβρεολόγιο χτυπούν και τον «ήρωα» τους τον Πλήθωνα Γεμιστό, τον οποίο έτσι χαρακτηρίζουν ως καθοδηγούμενο από τον «όχλο», που επιδίωκε «την εύνοια του Πορθητή» και «αρνιόταν ... τους δυτικούς» από «φανατισμό», και «τυφλό, συμπλεγματικό μίσος» και τελικά επιθυμούσε «να δει στην Πόλη “φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων, ή καλύπτραν λατινικήν”»! 

Ένα ακόμη δώρο έχουμε όμως για τους αντιχριστιανούς κήρυκες, που ειρωνεύονται τη ρήση από το λαϊκό τραγούδι, «ήταν θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει», χωρίς να γνωρίζουν ότι…

…«ο Πλήθων κατηγορεί τους ενωτικούς γιατί δεν πιστεύουν στην πρόνοια του Θεού και βλέπει σε αυτό την εξήγηση για την επέκταση των Οσμανληδών εις βάρος των Ελλήνων: ‘’Δήλοι γαρ εισιν οι πολλοί εκείνων [δηλ. των Τούρκων] την του τον Θεόν των ανθρωπίνων προνοείν δόξαν πολύ των ημετέρων βεβαιοτέραν έχοντες εν ταις ψυχαίς»[16].

Όπως μάλιστα διευκρινίζει ο Arnold Toynbee σχετικά με τα παραπάνω λόγια του φιλοσόφου, ο Πλήθων αποδέχεται έναν «συνδυασμό της μοιρολατρίας» που δεν αποκλείεται να έχει την έμπνευσή του «στο Ισλάμ»[17]!

Δηλαδή, οι απίθανοι θαυμαστές του Πλήθωνα, δεν έχουν ιδέα ότι ο αγαπημένος τους ήρωας, εκτός από φανατικός ανθενωτικός, ήταν και οπαδός της άποψης ότι «ήταν θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει», μόνο που ο Γεμιστός δεν έλεγε τραγούδι, αλλά το έγραφε στα σοβαρά, σε ένα, υποτίθεται, υπεύθυνο και εμπεριστατωμένο νομοθετικό έργο, με σκοπό την… «ορθολογική» διακυβέρνηση της πολιτείας!

Κατόπιν τούτου, αξίζει να πούμε ότι και οι θέσεις των λογίων, όπως ο καθ. Λεωνίδας Μπαρτζελιώτης, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με κριτική σκέψη και να διασταυρώνονται με την βιβλιογραφία και τις πηγές.

Απορούμε καταρχάς για το γεγονός ότι ο κ. Μπαρτζελιώτης παρουσιάζει τον Πλήθωνα λες και ήταν ο πρώτος που χαρακτήρισε τους βυζαντινούς ως «Έλληνες»[18], ενώ υπάρχει πλήθος μαρτυριών ελληνικής αυτογνωσίας από τον 11ο αιώνα και εξής (βλ. την επόμενη ενότητα στο παρόν άρθρο).

Επίσης, στους «Νόμους» του, ο Πλήθων δεν παρουσιάζεται ως αντίπαλος της δήθεν μοιρολατρίας των βυζαντινών, η οποία τους οδηγούσε, όπως λέει ο κ. Μπαρτζελιώτης, στην «ηττοπάθεια»[19]! Διότι όχι μόνο ο Πλήθων ήταν μοιρολάτρης όπως είδαμε, αλλά είναι κάπως αντιφατικό, να μιλάμε για «ηττοπάθεια» του Βυζαντίου εξαιτίας της Χριστιανικής σκέψης, όταν η βυζαντινή αυτοκρατορία άντεξε επί τόσους αιώνες, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στον γεωγραφικό αυτό χώρο! Τι είδους «ηττοπαθές» κράτος ήταν αυτό που επέζησε χίλια εκατόν τριάντα χρόνια, δεν μπορούμε να το κατανοήσουμε…

 

6. Τιμούν τον Πλήθωνα για τη φράση «Έλληνες εσμέν το γένος», τη στιγμή που τέτοιες φράσεις εθνικής αυτογνωσίας είχαν γραφτεί πάμπολλες φορές αιώνες πριν από αυτόν!

Τελευταίο αφήσαμε ένα ακόμη ζήτημα, πολύ γνωστό για την ιδεολογικοποιημένη μεγέθυνση που έχει λάβει και αφορά μια φράση του Πλήθωνα Γεμιστού από το έργο του, «Συμβουλευτικός περί των εν Πελοποννήσω πραγμάτων»:

«Έλληνες εσμέν το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί»[20].

Είναι πράγματι εντυπωσιακό το βασίλειο της διαδικτυακής ημιμάθειας…

Και ρωτάμε: και τι έγινε δηλαδή που έγραψε περί ελληνικής παιδείας και γλώσσας ο παγανιστής Πλήθων στα 1420 μ.Χ., όταν έχουμε καταγεγραμμένες στις πηγές, πλήθος ανάλογων δηλώσεων εθνικής αυτογνωσίας, όπως π.χ. αυτή του μητροπολίτη Εφέσου, Γεωργίου Τορνίκη, που είναι 270 χρόνια παλαιότερη από αυτή του Πλήθωνα;!

Ο Τορνίκης λοιπόν, σε επιστολή του το έτος 1153[21] αναφέρει:

«Μη μοι τοις βαρβάροις τον Έλληνα μηδέ τοις φύσει δούλοις τον ελεύθερον συναπόγραφε ο φιλέλλην και φιλελεύθερος. Ου δέχομαι γλώσσαν μεν άλλους έχοντας βάρβαρον, ειπείν δε και γνώμην, και υπηρέτας Άρεος χρηματίζοντας ός επίπαν τοις βαρβάροις ωκείωται, ανά μέσον βαρβάρου διαστέλλειν και Έλληνος, τον δε γνώμην και γλώσσαν υπέρ Έλληνά τε πάντα και ήρωα, εραστήν τε Μουσών και Ερμού, των ανδρών εκείνων δεύτερον έρχεσθαι»[22].

O Γεώργιος Τορνίκης λοιπόν, θεωρεί αδιανόητο να ισχυριστεί κάποιος ότι ο Έλληνας (δηλ. ο Ρωμαίος/Βυζαντινός), ο εραστής των Μουσών και εκ φύσεως ελεύθερος, θα μπορούσε θεωρηθεί υποδεέστερος από τους βάρβαρους (δηλ. τους ξένους/Λατίνους) τους φιλοπόλεμους υπηρέτας», όπως λέει, του θεού Άρη).

Όπως σημειώνει η Αγγελική Λαΐου, το αντιθετικό αυτό σχήμα που χρησιμοποιεί ο Τορνίκης περί Βαρβάρων, κατά φύση δούλων, και Ελλήνων, κατά φύση ελευθέρων, αντλείται πιθανών από τον ΑριστοτέληΠολιτικά» Α,2), μόνο που τώρα, όλο και περισσότερο, χαρακτηρίζονται ως βάρβαροι όλοι οι ξένοι, και ως Έλληνες οι Ρωμαίοι, δηλ. οι Ορθόδοξοι βυζαντινοί[23]!

Σύμφωνα με τον ιστορικό Arnold Toynbee, οι «ξένοι» και «βάρβαροι» στην συγκεκριμένη επιστολή είναι οι Λατίνοι, αφού πρόκειται για «περίπτωση αναβίωσης της λέξης ‘’Έλληνας’’ με εθνικό περιεχόμενο, προγενέστερη χρονολογικά από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως […] το 1204 μ.Χ.» και ο oρθόδοξος Γεώργιος Τορνίκης, «χρησιμοποιεί τη λέξη για να δηλώσει τους συμπατριώτες του Έλληνες, σε αντιδιαστολή με τους Λατίνους που είχαν αναλάβει υψηλά κρατικά αξιώματα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί βασιλείας του αυτοκράτορος Μανουήλ Α΄ (1143-1180)»[24].

Η ίδια η ιστορική γνώση λοιπόν, έρχεται και υποστέλλει την εθνικιστική «σημαία» των αθεο-νεοπαγανιστών, τον Πλήθωνα, καθώς έρχεται τελευταίος και καταϊδρωμένος ως προς τις δηλώσεις ελληνικής αυτοσυνειδησίας στο Βυζάντιο. Η σταδιακή επανεμφάνιση στα κείμενα του ονόματος «Έλλην» με σημασία πολιτισμική και εθνική, ξεκινά τουλάχιστον από τον 11ο αιώνα[25] και η σειρά των μαρτυριών είναι μακρά μέχρι να φτάσουμε στον Πλήθωνα. Άρα, η δήλωσή του περί ελληνικότητας, έγινε σε εποχή που τέτοιες αναφορές αποτελούσαν πλέον «κοινό τόπο για τη βυζαντινή-ελληνική συνείδηση»[26]. Δηλαδή, αυτό που οι αθεο-παγανιστές προβάλουν διαρκώς ως κάτι δήθεν «πρωτοφανές», δεν είναι ούτε εντυπωσιακό, ούτε σπουδαίο, αλλά κάτι εντελώς συνηθισμένο στον 14ο και 15ο αιώνα.

Ας θυμηθούμε και κάτι πιο ενδιαφέρον ακόμα. Ο Κοραής, χρησιμοποιούσε για τις αναφορές του στην Ελλάδα και τον όρο Γραικία:

«Οι Γάλλοι εφάνησαν […] οι φιλελληνέστατοι προς τους αγωνιζομένους υπέρ της ελευθερίας Γραικούς […] Έμειναν δηλαδή παλαιά λείψανα σπερμάτων, φιλογραικίας εις τας ψυχάς των Γάλλων, και φιλογαλλίας εις τας ψυχάς των Γραικών»[27].

Αυτή η χρήση βέβαια δεν ήταν κοραϊκή.

Ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Αριστοτέλης αναφέρει:

«Και οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί νυν δε Έλληνες»[28].

Η χρήση του Γραικός ως ταυτόσημη με το Έλληνας συνεχίστηκε και στο Βυζάντιο. Τον 5ο αιώνα μ.Χ., ο Ησύχιος στο λεξικό του αναφέρει, πως το «Γραικός», σημαίνει «Έλλην»[29] και  στο λεξικό Σούδα (10ος αι.) το «Γραικοί» σημαίνει «οι Έλληνες»[30].

Προσέξτε τώρα τον όρο που χρησιμοποιεί τον 9ο αιώνα ο Θεόδωρος Στουδίτης (759-826) για το Βυζάντιο:

«… χάριν της δόξης του Χριστού͵ υπέρ ου δονείται η ταπεινή Γραικία μάλα»[31].

Έτσι λοιπόν, η αναφερόμενη εδώ «Γραικία» που δονείται/τραντάζεται από την εικονομαχική αίρεση, δεν είναι άλλη από την βυζαντινή αυτοκρατορία!

Αλλά και οι αντίπαλοι των Βυζαντινών, μας δίνουν την ίδια ακριβώς ορολογία. Όπως σημειώνει ο Παναγιώτης Χρήστου:

«Οι πάπες κατέβαλαν εντονώτερες προσπάθειες για καθυπόταξι της Ανατολικής 'Εκκλησίας, όταν όμως απέτυχαν, απεκήρυξαν τους Ανατολικούς, Έλληνες κυρίως, ως αιρετικούς. […] από τον 9ο αιώνα γράφονται έργα ‘’Κατά Γραικών’’ […] Σύνοδος που συνήλθετο 868 εξέδωσε απόφασι με τίτλο Contra Graecorum haeresim de fide sanctae Trinitatis […] τον 11ο αιώνα ο Άνσελμος Καντερβουρίας έγραψε το Contra Graecos και μετά δύο αιώνες, στα μέσα του 13ου, ο Θωμάς Ακινάτης έγραψε τα Contra Graecos και Contra errores Graecorum»[32].

Κατά συνέπεια, η σύνδεση Βυζαντίου και Ελλάδας/Ελληνισμού δεν «ξεφύτρωσε» από το πουθενά στον 11ο αιώνα και εξής. Απλά τότε ωρίμασαν οι ιστορικές συνθήκες για μια συχνότερη πολιτισμική και εθνική χρήση του όρου «Έλλην» από τους Βυζαντινούς.

Εδώ να σχολιάσουμε και μια γνωστότατη διαδικτυακή απάτη.

Οι αθεο-νεοπαγανιστές θυμούνται συχνά ότι ο Κοσμάς ο Αιτωλός (18ος αι.) κάνει χρήση του «Έλληνας» με τη σημασία του ειδωλολάτρης όπως π.χ. στο απόσπασμα: «δεν ειστένε Έλληνες, δεν ειστένε ασεβείς, αιρετικοί, άθεοι, αλλά ειστένε ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί»[33].

Αποκρύπτουν όμως με πρωτοφανή πανουργία, αποσπάσματα των Διδαχών όπως:

«Τέκνα μου […] προς διαφύλαξιν της πίστεως και ελευθερίαν της πατρίδος, φροντίσατε να συστήσητε ανυπερθέτως σχολείον ελληνικόν […] διατηρήσατε […] την ιεράν ημών θρησκείαν και την γλώσσαν των πατέρων, διότι αμφότερα ταύτα χαρακτηρίζουσι την φιλτάτην ημών πατρίδαι»[34].

Επίσης, θυμούνται ότι και ο Γεννάδιος Σχολάριος, πρώτος Πατριάρχης μετά την Άλωση του 1453, ανάφερε το «Έλλην» με την έννοια του «ειδωλολάτρης» στη φράση:

«Έλλην ων τη φωνή, ουκ αν ποτέ φαίην Έλλην είναι, δια το μη φρονείν ως εφρόνουν ποτέ Έλληνες […] Και ει τις έροιτό με τις ειμί, αποκρινούμαι χριστιανός είναι»[35].

Εξαφανίζουν όμως με τρόπο απαράδεκτο από τα κείμενά τους δεκάδες άλλες φράσεις ελληνικής αυτοσυνειδησίας του Γενναδίου, όπως:

«Οι πατέρες ημών (Ελλήνων γάρ εσμεν παίδες) […] Πλάτων, Αριστοτέλης …, Πυθαγόρας, Αναξαγόρας …»[36]!

Είναι δηλαδή ένα πολύ φτηνό το τέχνασμα εκ μέρους τους, να εξαπατούν τους αμαθείς με το γεγονός ότι το «Έλλην», ανάλογα με τα συμφραζόμενα, είχε δύο σημασίες, και την εθνική/πολιτισμική σημασία, αλλά και αυτή του «ειδωλολάτρη».

Το «Έλλην», όπως είπαμε, λόγω των ιστορικών συνθηκών, άρχισε να προβάλλεται περισσότερο, από την εποχή που τα προβλήματα με τους Λατίνους έγιναν εντονότερα. Οι Βυζαντινοί όμως, πάντα είχαν συνείδηση ότι αποτελούν τους συνεχιστές της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας και παιδείας.

Όμως, επειδή οι ίδιοι οι ειδωλολάτρες είχαν δώσει πρώτοι στο «Έλλην» μια εξευτελιστική θρησκευτική χροιά και σήμαινε τον «παγανιστή», οι Χριστιανοί απέφευγαν να το χρησιμοποιούν ως πολιτιστικό και εθνικό επειδή δημιουργούσε σύγχυση.

Άραγε, οι αθεο-νεοπαγανιστές που κατηγορούν τους Έλληνες Χριστιανούς, γνωρίζουν ότι οι Έλληνες ειδωλολάτρες πρόγονοί μας εγκατέλειψαν πρώτοι το όνομα «Έλλην»;

Θα πρέπει ίσως να τους θυμίσουμε ότι, επί Καρακάλλα[37], έναν αιώνα πριν γνωρίσει την ανεξιθρησκία ο Χριστιανισμός, οι Έλληνες πρόγονοί μας έτρεχαν όλο χαρά να για να ονομαστούν «Ρωμαίοι», όταν «το 212 μ.Χ. […] η έκδοση της Coastitutio Antoniniana είχε μαζικά καταστήσει τούς Έλληνες Ρωμαίους πολίτες»[38]!  Όπως γράφει ο Toynbee, ενώ αρχικά είχαν αντιδράσει στην επιβολή του ρωμαϊκού αυτοκρατορικού καθεστώτος, τελικά όμως, «είχαν καταλήξει να αναγνωρίσουν εκ των υστέρωντο καθεστώς αυτό» και έφτασε καιρός όπου «οι Έλληνες είχαν ταυτιστεί με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και την είχαν οικειοποιηθεί. […] Ο θαυμασμός των Ελλήνων για τους Ρωμαίους κατακτητές τους ολοκληρώθηκε, όταν υιοθέτησαν για τον εαυτό τους το όνομα ‘’Ρωμαίοι’’, αντί του ονόματος ‘’Έλληνες’’»[39].

Σύμφωνα με τον Νίκο Σβορώνο:

«Οι άλλοτε πολίτες των διαφόρων ελληνιστικών πολιτικών συγκροτημάτων μεταβάλλονται, ύστερα από το διάταγμα του Καρακάλλα (212 μ.Χ.), μαζί με όλους τους πληθυσμούς του ρωμαϊκού κράτους, σε Ρωμαίους πολίτες, για να μεταβληθούν σε λίγο σε υπηκόους ενός απόλυτου μονάρχη. Η συνείδηση ξεχωριστών λαϊκών ενοτήτων, χωρίς βέβαια να σβήσει εντελώς, υποχωρεί στην πλατύτερη συνείδηση της Αυτοκρατορίας»[40].

Κατά συνέπεια, πρώτοι οι Έλληνες ειδωλολάτρες που αποδέχτηκαν την ταυτότητα του Ρωμαίου πολίτη, έδωσαν λαβή στους Έλληνες Χριστιανούς να χρησιμοποιήσουν το όνομα Ρωμαίος: Όταν «η λέξη ‘’Έλληνες’’ είχε φθάσει να σημαίνει ‘’τους πριν από τον Χριστιανισμό Έλληνες’’, οι χριστιανοί Έλληνες χρειάζονταν μια νέα ονομασία για τον εαυτό τους, και στην ονομασία ‘’Ρωμαίοι’’ βρήκαν τη λέξη που αναζητούσαν»[41].

Αυτό όμως δεν σήμαινε ότι έπαψαν ποτέ οι βυζαντινοί να είναι οι γνήσιοι κληρονόμοι του ελληνισμού. Όπως εύστοχα σημειώνει ο Γιάννης Ταχόπουλος:

«Η εκπαίδευση στη λατινική Ρώμη βασιζόταν στην Αινειάδα του Βιργιλίου [ενώ] στην ελληνική Ρωμανία βασιζόταν στον Όμηρο· πρότυπο δεν ήταν ο Τάκιτος αλλά ο Θουκυδίδης […] Οι Βυζαντινοί δεν εκλατινίστηκαν […] δεν εόρταζαν τα γενέθλια της Ρώμης, δεν χρονολογούσαν με βάση την ίδρυσή της, δεν συνέκριναν τους ποιητές και τους ρήτορες τους με τους Λατίνους αλλά με τους αρχαίους Έλληνες ποιητές και ρήτορες, δεν σύγκριναν την ανδρεία των βασιλέων τους με την ανδρεία των Λατίνων αυτοκρατόρων αλλά με την ανδρεία των αρχαίων Ελλήνων ηρώων και στρατηγών […] Τί, λοιπόν, το ‘’ρωμαϊκό-λατινικό’’ υπάρχει σε όλα αυτά ώστε να μην μπορούμε να μιλάμε για ελληνική ταυτότητα [του Βυζαντίου];»[42].

Κι όπως έγραψε ο έγκριτος Georg Ostrogorsky:

«Το Βυζάντιο προσέφερε μια μεγάλη και ιστορική υπηρεσία με το να διατηρήσει με αγάπη τα αρχαία πολιτιστικά αγαθά, να καλλιεργήσει το ρωμαϊκό δίκαιο και την ελληνική παιδεία […] Όπως το ρωμαϊκό δίκαιο παρέμεινε πάντοτε η βάση του νομικού συστήματος και της νομικής συνειδήσεως των Βυζαντινών, έτσι και ο ελληνικός πολιτισμός παρέμεινε πάντοτε το θεμέλιο της πνευματικής τους ζωής. Η ελληνική επιστήμη και φιλοσοφία, η ελληνική ιστοριογραφία και ποίηση αποτελούν το μορφωτικό αγαθό και των πιο ευσεβών Βυζαντινών»[43].

 

7. Επίλογος

Έσβησε λοιπόν η απατηλή λάμψη για έναν ακόμα «ήρωα» της αντιχριστιανικής προπαγάνδας. Πήρε και ο Πλήθων Γεμιστός τη θέση που του αρμόζει, δίπλα στον Ανδρέα Λασκαράτο, τον Θέμο Κορνάρο, τον Λούθηρο, τον Ανώνυμο της Ελληνικής Νομαρχίας, τον Θεόφιλο Καΐρη, τον Κων/ο Ε΄ τον Κοπρώνυμο, τον Αλάριχο, τους Παυλικιανούς και τους Βογόμιλους, τον Γίββωνα και τον Βολταίρο, δίπλα στα αθεο-νεοπαγανιστικά παραμύθια που αφορούν την Υπατία, τα δήθεν ορθόδοξα συγχωροχάρτια, το Κρυφό Σχολειό, τους Αγιορείτες στα 1821, τους μοναχούς κατά την Άλωση, τον Πατριάρχη Γεννάδιο, τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, τον Πορφύριο Γάζης, τον Γέροντα Ιωσήφ, τις δήθεν «κακοποιήσεις» ή την «παρακμή» στο Βυζάντιο (ΕΔΩ, ΕΔΩ και ΕΔΩ), τους δήθεν… ομοφυλοφιλικούς βυζαντινούς γάμους, την δουλεία, τον Μ. Κων/νο και τους δήθεν φόνους ή το βάπτισμά του, την δήθεν καταστροφή της αρχαίας γραμματείας, και τόσα άλλα που έχουμε διαψεύσει ή και αναδείξει, όπως την αλήθεια για το Δωδεκάθεο, την αθεΐα ή την μη χριστιανική εμμονή στα «πίστευε και μη ερεύνα».

Πόσο νόμισαν άραγε ότι θα μπορέσει να επιβιώσει η ιδεολογία τους, που επιπλέει σε ένα βούρκο από πλαστογραφίες, βλαστήμιες και ασύστολα ψεύδη;


Σημειώσεις

[1] «Γεμιστός Γεώργιος-Πλήθων», στο Συλλογικό έργο, «Εγκυκλοπαιδικό Προσωπογραφικό Λεξικό Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού» (στο εξής ΕΠΛΒΙΠ), επιμ. Σαββίδης Αλέξης, τόμ. 5, εκδ. Ιωλκός-Μέτρον, Αθήνα 2006, σελ. 254.

[2] Miklosich Franz-Muller Joseph, «Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana», τόμ. 3, Vindobonae 1865, σελ. 175.

[3] Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (στο εξής, ΘΗΕ), τόμ. 10 (1967), στ. 439-440.

[4] Βουτυράς Σταύρος, «Λεξικόν Ιστορίας και Γεωγραφίας πάντων των εθνών από των αρχαιοτάτων χρόνων», τόμ. 9, εν Κωνσταντινουπόλει 1890, σελ. 760β.

[5] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες και οι Κληρονομιές τους», Καρδαμίτσας, Αθήνα 1992, σελ. 402.

[6] «Γενναδίου Πατριάρχου, περί του βιβλίου του Γεμιστού …», στο «Νόμων συγγραφής τα σωζόμενα», Adolf M. Hakkert, Amsterdam 1966, σελ. 439.

[7] ΘΗΕ, τόμ. 10 (1967), στ. 440.

[8] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 403.

[9] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 400.

[10] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 402.

[11] Βουτυράς Σταύρος, «Λεξικόν Ιστορίας …», ό.π., σελ. 760β.

[12] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 405.

[13] Φειδάς Ιω. Βλάσιος, «Εκκλησιαστική Ιστορία», τόμ. Β΄, 3η έκδ., Αθήνα 2002, σελ. 620.

[14] «Πλήθων Γεμιστός Γεώργιος», ΘΗΕ, τόμ. 10 (1967), στ. 437.

[15] Μπαρτζελιώτης Κ. Λεωνίδας, «Ο ελληνοκεντρισμός και οι κοινωνικοπολιτικές ιδέες του Πλήθωνος», Αθήνα 1989, σελ. 37-38.

[16] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 402, σημ. #14. Ο Toynbee για τα λόγια του Πλήθωνα μας παραπέμπει στο: Πλήθων Γεμιστός Γεώργιος, «Νόμων συγγραφής τα σωζόμενα», Adolf M. Hakkert, Amsterdam 1966, σελ. 300-311 και ειδικά στη σελ. 310.

[17] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 402.

[18] Μπαρτζελιώτης Κ. Λεωνίδας, «Ο ελληνοκεντρισμός …», ό.π., σελ. 37.

[19] Μπαρτζελιώτης Κ. Λεωνίδας, «Ο ελληνοκεντρισμός …», ό.π., σελ. 40.

[20] Βλ. ΕΠΛΒΙΠ, ό.π., σελ. 255.

[21] Baker Derek (Editor), «Relations between East and West in the Middle Ages», Edinburgh University Press 1973, σελ. 88.

[22] Georgius Tornices Rhet. et Epist., Epistulae. {3207.001} (A.D. 12) Epistle 10 page 129 line 5, στην ιστοσελίδα της ψηφιακής βιβλιοθήκης TLG («Thesaurus Linguae Graecae»), University of California, Irvine.

[23] «… Romans (increasingly identified as Hellenes)» (Βλ. άρθρο της Angeliki E. Laiou, «The Foreigner and the Stranger in 12th century Byzantium», στο συλλογικό έργο, «Das Fremde in der Gesellschaft: Migration, Ethnizitat und Staat», Seismo, Zurich 1996, σελ. 78 [και στο Google Books ΕΔΩ]).

[24] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 213, σημ. #3.

[25] Βλ. τις μαρτυρίες στο Καραμπελιάς Γιώργος, «1204 η Διαμόρφωση του Nεώτερου Eλληνισμού», Eναλλακτικές Eκδόσεις, Αθήνα 2006, σελ. 40-44.

[26] Καραμπελιάς Γιώργος, «1204 …», ό.π., σελ. 43.

[27] Το απόσπασμα από το Καραγεώργος Στ. Βασίλειος, «Ο Αδαμάντιος Κοραής και η Ευρώπη», Αθήνα 1984, σελ. 143.

[28] Αριστοτέλους, «Μετεωρολογικά» Α, 352b.

[29] Mauricius Schmidt, «Hesychii Alexandrini Lexicon» (editionem minorem), H. Dufftii, 1867, στ. 359.

[30] Bekkeri Immanuelis, «Suidae Lexicon», Berolini 1854, σελ. 248.

[31] Θεόδωρος Στουδίτης, Επιστολή 145, line 19, στην ψηφιακή βιβλιοθήκη TLG (έκδοση «E», [CD-ROM]).

[32] Χρήστου Παναγιώτης, «Οι Περιπέτειες των Εθνικών Ονομάτων των Ελλήνων», 4η έκδ., Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 1993 (c1960), σελ. 114-115.

[33] Μενούνος Ιωάννης, «Κοσμά του Αιτωλού Διδαχές και Βιογραφία», 7η έκδ., Ακρίτας, Αθήνα 2004, σελ. 22.

[34] Μενούνος Ιωάννης, «Κοσμά του Αιτωλού Διδαχές …», ό.π., σελ. 220.

[35] Runciman Steven, «Η Τελευταία Βυζαντινή Αναγέννηση», Δομός, Αθήνα 1991, σελ. 39-40. Ο Ράνσιμαν, στη σελίδα 117, σημ. #23 του ίδιου έργου, παραπέμπει για τη φράση αυτή στο: Γ. Σχολάριος Γεννάδιος,  «Contre de Juifs»,  στο Oeuvres Completes de Scholarios (Paris, 1928-1936), ΙΙΙ, 252.

[36]  «Νεόφρων ή Αερομυθία», στο Petit L. - Siderides Χ. - Jugie Μ., «Γεωργίου του Σχολαρίου Άπαντα τα ευρισκόμενα» (Oeuvres Completes de Georges Scholarios), τόμ. 3, Paris 1930, σελ. 13 (στον διάλογο αυτό, ο Σχολάριος = «Παλαίτιμος» επικρίνει τον Ενωτικό = «Νεόφρονα»).

Επίσης, πλήθος τεκμηρίων από δηλώσεις ελληνικής αυτοσυνειδησίας του Γενναδίου έχει συλλέξει ο Γιώργος Κεκαυμένος σε διαδικτυακό του άρθρο με τίτλο, «Ο Γεννάδιος Σχολάριος και το Ελληνικό Έθνος» στο Αντίβαρο.

[37] Ο Καρακάλλα (Caracalla) ή Καράκαλ(λ)ος (Caracallus), ήταν προσωνυμία του Μάρκου Αυρήλιου Σεβήρου Αντωνίνου Αυγούστου (Marcus Aurelius Severus Antoninus Augustus), του Ρωμαίου αυτοκράτορα που συγκυβέρνησε με τον πατέρα του Σεπτίμιο Σεβήρο από το 198 ως το 211 (Λήμμα «Καρακάλλας», εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα», τόμ. 32, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM]).

[38] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 124.

[39] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», ό.π., σελ. 116.

[40] Σβορώνος Νίκος, «Το Ελληνικό έθνος - Γένεση και διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού», Πόλις, Αθήνα 2004, σελ. 51.

[41] Toynbee Arnold, «Οι Έλληνες …», στο ίδιο.

[42] Ταχόπουλος Γιάννης, «Όψεις εθνοαποδόμησης στην Ελλάδα», Eναλλακτικές Eκδόσεις, Αθήνα 2009, σελ. 41.

[43] Ostrogorsky Georg, «Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους», τόμ. Α΄, 7η έκδ., Ιστορικές Εκδόσεις Στέφανος Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 2002, σελ. 90.

Δημιουργία αρχείου: 21-8-2012.

Τελευταία ενημέρωση: 21-8-2012.

ΕΠΑΝΩ